Czaszka

Czaszka jest to cz. kostna głowy kręgowców, składająca się z kości i chrząstek, które stanowiąc całość, ochraniają mózg, narządy zmysłów oraz początkowy odcinek prze­wodu pokarmowego i oddechowego.

Kości wchodzące w skład czaszki łączą się ze sobą ściśle za pomocą więzozrostów (szwów) i chrząstkozrostów, z wiekiem kostniejących. Wy­jątkiem jest żuchwa, która ma połączenie wolne w stawie skroniowo-żuchwowym i dlatego czasem traktowana jest jako kość nienależąca do cz. Część czaszki ochraniająca mózg i narządy zmysłów – mózgoczaszka – ma u człowieka kształt dużej, prawie kulistej puszki i jest stosunkowo więk­sza niż twarzoczaszka o pionowym profilu i delikatnych szczękach. Czaszka opiera się na najwyższym kręgu szyjnym zw. szczy­towym, tworząc połączenie stawowe pozwalające na ru­chy zgięcia głowy do przodu i do tyłu jak przy potakiwa­niu. Kręg szczytowy obraca się natomiast wraz z cz. wokół zęba obrotnika – drugiego kręgu szyjnego, umożliwiającego ruchy obrotowe głowy w prawo i w lewo jak przy przeczeniu. Przednią cz. powierzchni zewnętrznej ściany dolnej cz. człowieka (zw. podstawą) stanowi pod­niebienie kostne utworzone przez kości szczęki i podniebienne; środkową tworzą kość klinowa i piramidy kości skroniowych, a tylną – kość potyliczna z centralnie umiej­scowionym otworem wielkim, przez który przechodzi rdzeń kręgowy. W kościach tworzących podstawę cz. znaj­dują się liczne otwory, przez które przechodzą naczynia krwionośne unaczyniające mózgowie oraz 12 par nerwów czaszkowych i ich gałęzi. W skład ściany górnej, stano­wiącej sklepienie czaszki, wchodzą 2 kości ciemieniowe oraz – w cz. tylnej – fragment łuski kości potylicznej oraz łu­ska kości czołowej (stanowiąca czoło i cz. przednią skle­pienia właściwego). Na ścianie przedniej czaszki, stanowiącej cz. twarzową, wyróżniamy kość czołową i parzyste kości nosowe, łzowe, jarzmowe, szczęki oraz żuchwę. W obrę­bie czaszki twarzowej cz. znajdują się oczodoły, stanowiące ochronę dla gałek ocznych, ograniczone przez kości czo­łowe, jarzmowe, szczęki, nosowe, łzowe oraz kość sitową i klinową. W cz. środkowej twarzoczaszki znajduje się ja­ma nosowa, będąca początkowym odcinkiem układu oddechowego i stanowiąca ochronę dla narządu powo­nienia. Wejście do jamy nosowej, zw. otworem gruszkowatym, ograniczone jest przez kości nosowe I wyrostki czołowe szczęk. Ściany jamy nosowej utworzone są z kości sitowej, klinowej, czołowej, kości nosowych, łzowych, podniebiennych, szczęki oraz małżowiny nosowej dolnej; kostną przegrodę nosa tworzą blaszka pionowa kości si- pwej i lemiesz. Na ścianie bocznej cz. widoczne są: łuk arzrnowy (oddzielający dół skroniowy od dołu podskroliowego), otwór słuchowy zewnętrzny oraz wyrostki sutkowaty i rylcowaty, będące cz. kości skroniowej.