Przeszczep

Przeszczep, inaczej transpiant; w medycynie, narząd lub jego część sztucznie przemieszczona w obrębie cia­ła jednego osobnika (przeszczep autologiczny) lub z osobnika na osobnika w obrębie jednego gatunku (przeszczep  allogeniczny, homogeniczny) albo pomiędzy różnymi gatunkami (przeszczep  ksenogeniczny, heterogeniczny), także przeniesienie tkanki lub narządu w miejsce narządu brakującego, ubytku lub uszkodzenia prowadzącego do daleko posu­niętej niewydolności.Przeszczepy allogeniczne wywołują z reguły u biorcy reakcję im­munologiczną i w konsekwencji ulegają zniszczeniu przez układ odpornościowy biorcy po upływie kilku dni lub ty­godni. Przeszczepy  takie mogą przeżyć dłuższy czas lub nawet do końca życia biorcy w przypadkach, gdy:

1. dawca i bior­ca wykazują wysoką zgodność tkankową (bliźnięta jednojajowe) – przeszczepy syngeniczne,
2. przeszczepiane tkanki po­zbawione są naczyń krwionośnych,
3. u biorcy stosuje się leczenie immunosupresyjne,
4. biorca zostanie w spe­cjalny sposób przygotowany w celu zwiększenia toleran­cji przeszczepianej tkanki.

Przeszczepy ksenogeniczne są z reguły odrzucane przez orga­nizm biorcy szybciej niż przeszczepy allogeniczne i trudniej zapo­biegać ich odrzuceniu. Najczęściej stosowanym rodza­jem przeszczepu ksenogenicznego jest skóra świń, stosowana jako opatrunek biologiczny w leczeniu rozległych oparzeń.Wraz z postępem technik operacyjnych wzrasta liczba udanych transplantacji utraconych kończyn zw. replantacjami. Przeszczepianie rogówki przeprowadza się u cho­rych ze zmętnieniem rogówki lub obecnością stożka ro­gówki. W ortopedii dość często stosuje się allogeniczne przeszczepy  kości; żywe komórki dawcy są zazwyczaj niszczone, pod­czas gdy pozostała bezkomórkowa macierz kostna sta­nowi szkielet, na którym zostaje odbudowana kość bior­cy. Przeszczepy allogeniczne pozostałych tkanek wymagają ścisłej zgodności pomiędzy biorcą a dawcą oraz stosowania le­czenia immunosupresyjnego w celu zapobiegania reakcji odrzucenia przeszczepu.  Podobnie jak w przypadku transfuzji krwi, dawca i biorca muszą być zgodni zarówno w zakresie głównych grup krwi (ABO), jak i w zakresie antygenów zgodności tkankowej.Transplantacja nerek może zostać przeprowadzona z użyciem nerek od dawcy lub pobranych ze zwłok; na­rządy pochodzące ze zwłok muszą być pobrane w bardzo krótkim czasie od śmierci dawcy, a następnie przechowy­wane w niskiej temperaturze i dość szybko przeszczepione biorcy. Przeszczepianie wątroby należy do technicznie naj­trudniejszych zabiegów, gdyż przeszczep musi podjąć pracę natych­miast po operacji; z drugiej strony odrzuty przeszczepu wątroby zda­rzają się rzadziej niż w przypadku przeszczepu nerek. Przeszczepy serca przypominają przeszczepy wątroby ze względu na zależność przeżycia chorego od natychmiastowego podjęcia pracy przez przeszczepiony organ. Technicznie przeszczep serca jest ła­twiejszy od przeszczepu  wątroby, jednakże reakcje odrzucenia są trudniejsze do wykrycia i trudniej im zapobiec. Mniejsze sukcesy notuje się w przypadku przeszczepiania innych narządów, np. trzustki i płuc; skuteczność przeszczepu płuc zwięk­sza się, gdy łącznie przeszczepia się płuca i serce.