AIDS jest zespołem (kompleksem objawów), który rozwija się w następstwie ciężkiej, nabytej niewydolności układu odpornościowego spowodowanej zakażeniem retrowirusem HIV ( human immunodeficiency virus).
Etiologia i epidemiologia. Wirusy HIV są małymi wirusami RNA. Ludzki wirus jest pokrewny, ale odmienny od podobnych wirusów występujących u małp (SIV- simian immunodeficiency virus). AIDS jest najczęściej spowodowany przez wirusa HIV- typu 1 (HIV-1), chociaż HIV-2 jest ważnym czynnikiem etiologicznym AIDS w Afryce.
Świat medyczny zdał sobie sprawę z AIDS na początku lat 80-tych, kiedy to ukazało się szereg doniesień o “nowej chorobie”. Początkowe doniesienia dotyczyły homoseksualistów, u których rozwijały się ciężkie nawracające zapalenia płuc i inne infekcje oportunistyczne, będące wyrazem braku odporności. Następnie stało się jasne, że choroba może występować także w innych populacjach i może być przenoszona różnymi drogami. Doprowadziło to do odkrycia wirusa. Opracowano testy serologiczne wykrywające wirusa i przeciwciała antywirusowe występujące zasadniczo u wszystkich zakażonych osób. Te osiągnięcia nauki umożliwiły nie tylko diagnozę zakażenia wirusowego, ale też zbadanie dróg rozprzestrzeniania się zakażenia w organizmie i czynniki ryzyka umożliwiające zakażenie.
AIDS występuje na całym świecie. W 1994r WHO podało po raz pierwszy, że liczba zarejestrowanych zakażonych osób przekroczyła 1 milion. Przyjmuje się, że na każdy zarejestrowany przypadek przypada 3-4 nie zarejestrowanych. Na każdego pacjenta objawowego przypada 2-3 zainfekowanych przez HIV.
Największe występowanie AIDS zanotowano w Afryce, gdzie choroba ta rozprzestrzenia się w zastraszającym tempie. W USA liczba nowych przypadków przestała narastać, ale nadal notuje się ponad 100 000 nowych przypadków rocznie.
Patogeneza. HIV jest retrowirusem, przenoszonym od jednego do drugiego osobnika przez ścisły kontakt, w którym następuje wymiana płynów ustrojowych.
Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktów seksualnych, poprzez krew (dotyczy to głównie narkomanów używających wspólnych strzykawek, natomiast wobec ścisłej kontroli transfuzje nie stanowią już zagrożenia) i preparaty krwiopochodne (hemofilicy – dziś już również bezpieczne). Zakażenie noworodka od matki może nastąpić in utero, w trakcie porodu, a także przez pokarm matki.
Od czasu do czasu środki masowego przekazu podają, że AIDS nabyty został podczas przypadkowego kontaktu bez ekspozycji na zainfekowaną krew lub płyny ustrojowe. Nie ma naukowego dowodu, że AIDS może być przeniesiony drogą przypadkowego kontaktu.
Nawet niewielkie otwarte rany, przypadkowe ukłucie zainfekowaną igłą, czy drobne skaleczenie podczas operacji u osoby zakażonej HIV mogą być momentem wniknięcia wirusa HIV i stanowią element ryzyka zawodowego pracowników służby zdrowia. Przy właściwych zabezpieczeniach ryzyko jest jednak niewielkie.
Zakażeniu HIV towarzyszą zmiany, które można wytłumaczyć przez dwa czynniki: selektywne powinowactwo wirusa HIV do niektórych komórek organizmu i wpływem wirusa na układ odpornościowy. Wirus HIV ma powinowactwo do limfocytów T pomocniczych (CD4) oraz monocytów. Makrofagi (pochodzące od monocytów) również mogą być zainfekowane. Także komórki dendrytyczne węzłów chłonnych i mikroglej układu nerwowego ulegają zakażeniu. Wszystkie te komórki stanowią rezerwuar wirusa.. W wyniku różnych mechanizmów immunopatologicznych dochodzi do upośledzenia funkcji limfocytów CD4, a następnie spadku ich ilości w krwioobiegu. Towarzyszy temu dysfunkcja innych komórek (monocytów, komórek dendrytycznych). Początkowo dochodzi do poliklonalnej aktywacji limfocytów B i do produkcji przeciwciał antywirusowych oraz hypergammagloblinemii. Te przeciwciała są ważne dla zdiagnozowania zakażenia HIV, ale nie oznacza to rozpoznania AIDS. Po zakażeniu HIV u większości osób występują krótko trwałe objawy ostre („pseudogrypowe”), po czym następuje długotrwała faza bezobjawowa. Pojawieniu się objawów towarzyszy spadek liczby limfocytów CD4. Dochodzi do zahamowania zarówno odpowiedzi komórkowej, a w końcowym okresie choroby także humoralnej. Organizm nie może się bronić przed zakażeniami, które są najczęstszą przyczyną zgonów. U niewielkiej liczby pacjentów rozwijają się nowotwory, które są przyczyną śmierci.
Rozpoznanie zakażenia HIV oraz AIDS opiera się na objawach klinicznych i danych laboratoryjnych. Najważniejsze testy to test na przeciwciała przeciw HIV i liczba limfocytów. Przeciwciała przeciw HIV pojawiają się w większości w 2-10 tygodni po zakażeniu. Obecność wirusa w organizmie mogą potwierdzić dodatkowe testy, które są często stosowane, aby uniknąć wyników fałszywie dodatnich.
Bezwzględna liczba limfocytów CD4 ściśle koreluje z postępem choroby. Jej oznaczenie ma istotne znaczenie dla rokowania jak i oceny skuteczności leczenia. Spadek CD4 poniżej 200 ml świadczy zwykle o znacznym niedoborze odporności komórkowej. W końcowych stadiach choroby prawie że nie ma limfocytów CD4 w krążeniu.
Zmiany patologiczne. Zmiany morfologiczne wywołane w organizmie człowieka przez HIV są stosunkowo mało swoiste. Zmiany te są różne zależnie od czasu, nasilenia wiremii, a także stopnia immunosupresji. Np. węzły chłonne są początkowo powiększone i wykazują hiperplazję centrów odczynowych odzwierciedlając odpowiedź komórek B na antygeny wirusowe, co wiedzie do pojawienia się przeciwciał przeciwwirusowych. Po pewnym czasie węzły chłonne zmniejszają się i maleje w nich liczba limfocytów, szczególnie w T zależnej strefie parakortykalnej, węzeł jest „opustoszały”. W ostatnich stadiach AIDS węzły chłonne mogą być zakażone grzybami lub prątkami, które wtedy już nie wywołują reakcji zapalnej, a prawie nigdy nie ma ziarniniaków (faza anergii).
Mózg jest jedynym narządem wykazującym zmiany specyficzne dla zakażenia HIV. HIV wywołuje reakcję mikrogleju. Typowe dla encefalopatii w AIDS są guzki mikroglejowe z obecnością komórek olbrzymich wielojądrzastych w istocie szarej i podkorowej istocie białej mózgu. Zmiany te mogą być przyćmione zmianami wynikającymi z zakażeń oportunistycznych -prowadzących do zapalenia opon i mózgu. Z patogenów uszkadzających mózg najważniejsze są wirusy takie jak opryszczki lub cytomegalii, grzyby z rodzaju Cryptococcus oraz pierwotniaki takie jak Toxoplasma. Infekcje te mogą uszkodzić część mózgu bezpośrednio albo zobliterować naczynia mózgowe prowadząc do zawałów niedokrwiennych.
Układ oddechowy jest częstym miejscem infekcji u pacjentów z AIDS. Są to najczęściej infekcje górnych dróg oddechowych z zapaleniem błony śluzowej nosa (rhinistis) lub gardła (pharyngitis). Zaawansowana immunodepresja predysponuje chorych do zapalenia płuc wywołanego przez pierwotniaki: Pneumocystis carinii lub grzybów: Aspergillus czy Candida. Mieszane zakażenia bakteryjne są również częste. U znacznej liczby chorych rozwija się gruźlica płuc. Równie częste jest zapalenie płuc wywołane przez wirus cytomegalii. Z naszego doświadczenia wynika, że gruźlicze (zwłaszcza gruźlica ptasia) i cytomegaliczne zapaleniemożna stwierdzić równocześnie w płucach na sekcji zmarłych z powodu AIDS. U sekcjonowanych u nas zmarłych na AIDS różne zapalenia płuc widoczne były u wszystkich.
Przewód pokarmowy jest też często zakażony z reguły tymi samymi patogenami, co płuca. Ponadto częste są też zakażenia pasożytami, które rzadko tylko znajdywane są u zdrowych ludzi. Nierzadkie są pierwotniaki takie jak Cryptosporidium, robaki takie jak Strongyloides oraz rzadkie formy gruźlicy takie jak wywołane przez Mycobacterium avium intracellulare. Biegunka i zaburzenia wchłaniania związane z infekcjami to istotne czynniki współwywołujące wyniszczenie, które typowo występuje w AIDS.
Zmiany skórne są częste u osób zainfekowanych HIV. Zmiany skórne mogą się prezentować jako łagodne dermatitis seborrhoica, albo uporczywe infekcje np. wirusem opryszczki, grzybicze (dermatomycosis) oraz bakteryjne (folliculitis streptococcica).
INFEKCJE OPORTUNISTYCZNE ZWIĄZANE Z AIDS:
- cryptosporidiosis (biegunki)
- pneumocystowe zapalenie płuc
- toksoplazmoza
- grzybice- Candida,Aspergillus, Coccidioidomycosis, Histoplasmosis – drogi oddechowe, posocznice
- mycobakteriozy szczególnie mycobacterium avium intracellulare
- Nocardiosis
- Salmonellosis
- Zakażenia wirusowe: cytomegalia, opryszczka, półpasiec, inne
W AIDS częstsze jest też występowanie nowotworów. Mogą to być nowotwory różnego typu, ale najczęściej to chłoniaki -i specjalne nowotwory naczyń krwionośnych nazywane mięsakiem Kaposiego(powstającego w wyniku infekcji wirusem herpes typu 8). Nowotwór występuje często w skórze pacjentów z AIDS, zwłaszcza u homoseksualistów. Mięsak Kaposiego w AIDS jest często wieloogniskowy i może zajmować narządy wewnętrzne. Makroskopowo nowotwór ma postać niebiesko czerwonych guzków. Histologicznie guzki te wykazują liczne anastomozy przestrzeni naczyniowych wypełnionych krwią. Mięsak Kaposiego może 0 ·powodować znaczne krwawienie, a duży guz może uciskać na ważne dla życia narządy powodując śmierć. Chłoniaki mogą się rozwijać zarówno z limfocytów T jak i B, ponieważ proliferacja obu typów limfocytów nie jest kontrolowana przez osłabiony układ odpornościowy. Wiele chłoniaków rozwija się w mózgu, miejscu, które nie jest dostatecznie kontrolowane przez układ odpornościowy nawet w normalnych warunkach. Histologicznie chłoniaki w AIDS nie różnią się od innych chłoniaków. Cytologicznie są to zazwyczaj chłoniaki o wysokim stopniu złośliwości co koreluje z ich szybką proliferacją i złym rokowaniem.
Skomentuj jako pierwszy!