Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa uważana jest za reakcję nadwrażliwości typu I dotyczącą oskrzeli. Jednak  istnieje szereg form astmy oskrzelowej, z których nie wszystkie związane są z mechanizmem immunologicznym. To odwracalna niedrożność dróg oddechowych o różnym stopniu nasilenia występująca w następstwie zapalenia i nadwrażliwości oskrzeli. Głównym objawem astmy oskrzelowej jest napadowa duszność z kaszlem i świstem spowodowanym skurczem oskrzeli, a także nadprodukcją śluzu przez gruczoły oskrzelowe.

Zasadniczą rolę w patogenezie astmy oskrzelowej odrywa odczyn zapalny błony śluzowej oskrzeli, w którym uczestniczą komórki tuczne, limfocyty T, granulocyty kwasochłonne i mediatory zapalenia. Wszyscy chorzy na astmę charakteryzują się nieswoistą nadwrażliwością drzewa oskrzelowego w każdym okresie choroby, ale astma oskrzelowa występuje u 50% osób z nadwrażliwością układu oddechowego. Astma spowodowana przez reakcję nadwrażliwości na wdychane antygeny jest wywoływana głównie przez mediatory zapalenia takie jak leukotrieny.

Rodzaje:

• Astma uczuleniowa – alergeny środowiskowe lub związane z miejscem pracy
• Astma nieuczuleniowa
  •   poinfekcyjna
  •   działanie substancji toksycznych lub drażniących
  •   astma/napady kaszlu wywołane refluksem żołądkowym
  •   wysiłkowa
  •   odczyny rzekomouczuleniowe spowodowane lekami p-bólowymi(astma aspirynowa?)
• Astma mieszana

Astma uczuleniowa

Zasadniczą rolę odgrywają odczyny alergiczne t.I, przekazywane przez przeciwciała klasy IgE, które we współdziałaniu ze swoistymi alergenami powodują degranulację komórek tucznych z uwolnieniem mediatorów:

•  histamina,
•  ECF-A (eosinophil chemotactic factor of anaphylaxis),
•  leukotrieny,
•  bradykinina

Działanie mediatorów doprowadza do:

•   skurczu oskrzeli
•   obrzęku błony śluzowej i jej nacieczenia
•   zwiększenia lepkości śluzu

Oprócz reakcji natychmiastowej jest możliwa reakcja późna pośredniczona przez IgG. Na początki astmy przyczyną napadu zwykle jest jeden antygen, ich liczba wzrasta z biegiem czasu.

Odczyn rzekomo-alergicznego –  PAR

Aktywuje te same układy mediatorów, co odczyn alergiczny, różni się jednak od reakcji alergicznych w następujących punktach:

•  nie jest swoisty dla czynnika wywołującego
•  występuję po pierwszej dawce
•  zjawisko uwarunkowane genetycznie

Nietolerancja kwasu acetylosalicylowego i innych NLPZ występuje u ok. 10% chorych z astmą nieuczuleniową i wyjątkowo w astmie alergicznej.

Klasyfikacja ciężkości astmy

Obraz kliniczny przed leczeniem:

• Stopień IV (astma przewlekła ciężka): utrzymuje się ciągle, ogranicza aktywność fizyczną, objawy nocne: częste
• Stopień III (astma przewlekła umiarkowana): występuje codziennie, codziennie są konieczne inhalacje B-mimetyku, objawy nocne: > raz w tygodniu
• Stopień II (astma przewlekła lekka):  występuje częściej lub raz w tygodniu, ale rzadziej niż raz dziennie, objawy nocne: > 2 razy w miesiącu
• Stopień I (astma sporadyczna): występuje rzadziej niż raz w tygodniu, pomiędzy napadami nie ma objawów, wartość PEF jest prawidłowa, objawy nocne: <= 2 razy w  miesiącu

Badanie chorego

Objaw wiodący to duszność ze świstem wydechowym. Poza nim:

• kaszel
  • w czasie napadu:
    • orthopnoe z aktywnym udziałem pomocniczych mięśni oddechowych;
    • przedłużony wydech
• naprzemienny tor oddechowy (w razie wyczerpania chorego)
• częstoskurcz, ew. tętno dziwaczne