Badania medyczne

Badanie ginekologiczne

Badanie ginekologiczne służy ocenie ukła­du moczowo-płciowego kobiety i ze względu na swój szczególnie intymny charakter po­winno być zawsze poprzedzone uzyskaniem zgody pacjentki i jeżeli to możliwe powinno być wykonywane w obecności osoby trzeciej (np. pielęgniarki). U nieletnich lekarz powi­nien uzyskać zgodę opiekunów. Lekarz prze­prowadza badanie w rękawiczkach, na fotelu ginekologicznym, po przykryciu pacjentki prze­ścieradłem. Jeżeli badanie jest wykonywane po lub nie przewiduje się badania ultrasonograficznego, pacjentka powinna oddać mocz i wy­próżnić się przed badaniem. Ocenie wizualnej poddaje się wargi sromowe i po ich rozchyleniu łechtaczkę, ujście cewki moczowej, pochwę i odbyt. Wydzielinę z cewki moczowej i pochwy pobiera się do badania bakteriologicz­nego i mikroskopowego (rozmaz). Nawilżone palce wskazujący i środkowy wprowadza się do pochwy, oceniając ją i szyjkę macicy. Następnie bada się macicę, trzymając palce w pochwie i delikatnie popychając macicę ku przodowi, ku drugiej ręce, położonej na podbrzuszu.

Ba­danie palpacyjne (dotykiem) powinno być uzu­pełnione wziernikowaniem, co pozwala na obejrzenie pochwy i części pochwowej szyjki macicy. Szpatułką, pod kontrolą wzroku pobie­ra się wymaz z szyjki macicy, co jest szczegól­nie ważne dla możliwości wczesnego wykrycia raka szyjki macicy, w momencie gdy jest on całkowicie uleczalny. U dziewic należy uni­kać badania ginekologicznego, a poza tym wie­le istotnych danych ginekologicznych uzyskać można badaniem per rectum (palcem przez odbyt). Obecnie regułą jest szerokie stosowa­nie diagnostyki ultrasonograficznej układu mo­czowo-płciowego jako uzupełnienia badania fizykalnego. Ważnym etapem badania gineko­logicznego jest badanie piersi. Ocenie wzro­kowej podlega ich wygląd (wielkość, symetria), a także w badaniu palpacyjnym jednorod­ność tkanki gruczołowej, ewentualna obecność zmian guzowatych i ich charakterystyka. Ba­dania dokonuje się w różnych pozycjach (leżąca, siedząca, z uniesionymi i opuszczonymi rękoma) i niejednokrotnie uzupełnia o bada­nie ultrasonograficzne, biopsyjne czy też mam­mograficzne. Ultrasonografię stosuje się u kobiet młodych (poniżej 40 r.ż.), a mammografię u star­szych. Uzupełnieniem badania jest ocena palpacyjna węzłów chłonnych pachowych.

Badanie internistyczne

Badania internistyczne zawierają w sobie ele­menty badania innych specjalności (głównie chirurga), ale koncentruje się przede wszyst­kim na ocenie klatki piersiowej (płuca, serce). Oglądaniem ocenia się ruchy klatki piersiowej, objawy duszności (nasilone ruchy oddechowe, rozszerzenie skrzydełek nosa, sinica), obecność obrzęków kończyn dolnych czy innych części ciała, powiększenie węzłów chłonnych. Opu­kiwaniem ocenia się stopień stłumienia lub wzmożenia, oraz zmianę charakteru odgło­su opukowego nad płucami i sercem (ocena: rozmiarów serca, obecności płynu w osier­dziu i opłucnej, stopnia upowietrznienia płuc). W osłuchiwaniu klatki piersiowej przy użyciu stetoskopu ocenia się dźwięki wywoływane skurczem poszczególnych części serca i zwią­zanego z tym przepływem krwi oraz ruchami zastawek serca (tony serca), a także odgło­sy spowodowane przechodzeniem powietrza przez drogi oddechowe. Częstym uzupełnie­niem badania klinicznego jest zdjęcie rentge­nowskie klatki piersiowej oraz EKG i mierzenie ciśnienia krwi w naczyniach obwodowych.

Badania laryngologiczne

Badanie laryngologiczne ma określić stan jamy ustnej, gardła, tchawicy, nosa, zatok przynoso­wych i uszu. Badając ucho laryngolog ocenia kształt małżowiny usznej (niektóre zaburzenia dotyczące jej budowy są uwarunkowane ge­netycznie, np. w zespole Downa uszy są małe, a małżowina może być szczątkowa). W dal­szej kolejności przy pomocy podświetlanego wziernika usznego (otoskopia) bada się prze­wód słuchowy zewnętrzny i błonę bębenkową, przez którą widać jedną z kosteczek słuchowych – młoteczek. Aby uwidocznić błonę bę­benkową trzeba niekiedy oczyścić przewód słuchowy z zalęgającej woskowiny. Badanie słuchu jest koniecznym uzupełnieniem powyż­szego i może składać się wyłącznie z oceny czy pacjent słyszy szept obustronnie i z jakiej odle­głości; w razie potrzeby można badanie uści­ślić przy użyciu audiometrii. Oglądanie kształtu nosa nie wnosi z reguły ważnych informacji (zniekształcenia w wyniku złamania lub kiły).

Następnie wziernikowanie nosa pozwala oce­nić przewód nosowy, stan błony śluzowej oraz koniec przedni małżowiny nosowej dolnej. W badaniu jamy ustnej zwraca się uwagę na stan warg, zębów i dziąseł obecność stanów zapalnych, a także podniebienia i ujść gruczołów ślinowych. Badanie języka jest ważnym etapem badania, znajdującym zastosowanie w wielu innych specjalnościach lekarskich. Ocenia się jego wielkość (np. powiększenie w akromegalii), ruch, zabarwienie (istnieje znaczna zmien­ność prawidłowych kolorów języka, może być zarówno różowy jak i czerwony, szary, żółtawy, a nawet brązowy po środku). Aby obejrzeć do­kładnie jamę nosowo-gardłową należy przy­cisnąć język szpatułką i nakazać pacjentowi, aby powiedział „a” w celu uniesienia podnie­bienia miękkiego (szersze wejście do gardła), a następnie włożyć odpowiednio oświetlone lusterko laryngologiczne. Na tym etapie oglą­dane są nozdrza tylne i wejście do krtani ze strunami głosowymi. Ważnym uzupełnieniem badania jest ocena palpacyjna szyi (tarczyca i węzły chłonne).