Cholera

Cholera jest to ostra infekcja bakteryjna jelita cienkiego wy­wołana przez bakterię – przecinkowca cholery (Vlbrlo cholerae), objawiająca się ostrą biegunką, w przebiegu której dochodzi do znacznego odwodnienia organizmu.Komórki przecinkowca cholery.

Epidemie cholery występują często w pd.-wsch. cz. Azji, szczególnie w Indiach I Pakistanie (w lalach IB98-I907 pochłonęły tam ponad 370 lys. ofiar śmiertelnych). Na półkuli zachodniej po ok. 70 latach, podczas których nie za notowano przypadków występowania tej choroby, w i99 i doszło do epidemii cholery w Peru.

Przecinkowiec cholery dostaje się do organizmu czło­wieka z pokarmem lub skażoną wodą I wywołuje stan zapalny ściany Jelita cienkiego. Biegunka Jest skutkiem oddziaływania toksyn bakteryjnych na ścianę Jelita. Tok­syny te łączą się z pewnymi strukturami w komórkach wyścielających ścianę Jelit I aktywują układ enzymów od­powiedzialnych za gwałtowne wydalanie wody I elektro­litów (gl. dwuwęglanów oraz sodu) do światła Jelita. Po trwającym ok. 12-28 godz, okresie Inkubacji pojawiają się pierwsze objawy choroby, czyli nagle, bezbolesne, wodniste biegunki, których objętość dobowa może się­gać 13-20 I. Biegunkom towarzyszą wymioty, dlatego też w krótkim czasie dochodzi do odwodnienia organizmu. Skóra chorego staje się sucha I zimna, a rysy twarzy cho­robliwie wyostrzone. Spada ciśnienie krwi, a tętno staje się trudno wyczuwalne; mogą pojawić się silne skurcze mięśni I znaczne pragnienie. W miarę postępującego od­wodnienia pojawiają się zaburzenia świadomości oraz śpiączka, Chory umiera w stanie wstrząsu. Choroba trwa z reguły 2-7 dni, Szybką poprawę stanu zdrowia pacjen­ta uzyskuje się przez doustne lub dożylne uzupełnianie wody i elektrolitów. Zwykle podaje się zasadowy roztwór chlorku sodu; w przypadku niewłaściwego leczenia lub jego braku śmiertelność tej choroby Jest bardzo wysoka. Podanie antybiotyków w pierwszych dniach choroby skraca znacznie czas trwania biegunki i zmniejsza Ilość płynów, którą należy podać choremu.

Choroba brudnych rąk

Nazwa wywodzi się od greckiego kholera – biegunka. Droga transmisji – skażone ujęcia wody, żywność i kontakt z przedmiotami (bielizna, pościel) zanieczyszczonymi kalem chorego. Okres inkubacji 1-6 dni. Objawy to: osłabienie, nadmierna potliwość, gwaltowne ataki biegunki i wymioty prowadzące do odwodnienia organizmu niektórzy chorzy w ciągu kilku godzin tracą 1/3 masy ciała. Utrata płynów i soli ustrojowych i zaburzenie równowagi kwasowo – zasadowej oraz niedobory potasu prowadzą do śmierci. Przy braku leczenia 50% chorych umiera w ciągu 2-6 dni. Bakteria chorobotwórcza vibrio cholerae zostala zidentyfikowana w 1883 r. przez Roberta Kocha. W roku 2000 udało się zakwestionować genom Vibrio cholerae.

Czynnik chorobotwórczy:    Vibrio cholerae

Występuje w 2 głównych typach serologicznych: 01 i 0139 (Bombaj). Serotyp O1 ma dwa biotypy:

• klasyczny
• El Tor (łagodniejszy)

• Rezerwuar:    człowiek
• Droga szerzenia:    pokarmowa (głównie przez wodę), wszystko, co w minimalnym stopniu zostało zanieczyszczone odchodami (np. bielizna pościelowa, odzież)
• Śmiertelność:    ok. 1% (skrajnie do 20%) przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
• Przymusowe leczenie :        Tak
• Podlega zgłoszeniu WHO:        Tak

Objawy i rozpoznanie cholery

„Jakoż rozważyć tak wypada w chorobach ostrych: przede wszystkim twarz chorego, jest- li ona podobna do zdrowej, szczególnie do twarzy jego własnej? Taka bowiem będzie najlepsza; która zaś znowu najbardziej oddalona taka najgroźniejsza. A będzie nią taka: nos kończysty, oczy wpadłe, skronie wklęsłe, uszy zimne, skurczone i odwinięte, skóra naokoło czoła twarda, napięta i sucha, barwa całej twarzy zielonawoblada, albo czarna, albo także sina, albo ołowiasta.”

Początkowe:

• biegunka, wymioty, zwykle bez gorączki i bólu brzucha
• stolec ma charakterystyczny wygląd – przypomina wodę po płukaniu ryżu i posiada swoisty, słodkawy zapach

Późniejsze (efekt magazynowania chlorków i zatrzymania wchłaniania potasu):

• zmarszczenie skóry (jak skóra rąk po myciu naczyń)
• zmiana głosu (vox cholerica)
• zapadnięcie oczu i wyostrzenie rysów twarzy (facies cholerica, inaczej tzw. twarz Hipokratesa)
• skrajne przypadki – śpiączka

Leczenie

Leczenie objawowe (wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, przede wszystkim odwodnienia) antybiotyki.

Zapobieganie

• ochrona ujęć wody
• oczyszczania wody pitnej
• izolacja chorych i nosicieli,
• mycie rąk i owoców
• gotowanie owoców morza
• szczepionka (jej skuteczność jest poddawana dyskusji)

Historia cholery

W XVI w. portugalscy podróżnicy opisywali chorobę przypominającą cholerę. W 1817 cholera po raz pierwszy opuścila terytorium endemicznego występowania, dalej: 1817 – Indie  (delta Gangesu), 1817 – lata 60. XIX w. – min. 15 mln osób. Zima 1831/32 – miasta Zachodniej Europy, 1832 – obie Ameryki, 1865 – I wojna światowa – ponad 23 mln osób (Indie Brytyjskie). Od 1991 r. – siódma pandemia. Od początku zauważono, że choroba częściej atakuje ludzi ubogich i żyjących w dramatycznych warunkach higienicznych.

U schyłku XVIII w. coraz więcej zwolenników ma pogląd, że ochrona zdrowia poddanych należy do obowiązków Państwa. Uważany za prekursora medycyny społecznej, niemiecki lekarz Johann Peter Frank w latach 1779 – 1821 opracował kompendium ówczesnej wiedzy na temat profilaktyki medycznej :”System kompletnej policji medycznej”. Tytuł pracy wskazuje, że w sposobie postrzegania zagadnień zdrowia publicznego zaszły istotne zmiany: zdaniem Franka policja medyczna powinna mieć prawo ingerencji we wszelkie dziedziny życia obywateli; w kolejnych tomach pracy omawia zagadnienia związane z prokreacją, opieką nad matką i dzieckiem, higieną i przechowywaniem żywności oraz upowszechnianiem pożądanych wzorców moralnych zmierzających do wykorzenienia patologii społecznych. Do spopularyzowania idei medycyny społecznej przyczynił się Rudolf Virchow i jego badania nad epidemią tyfusu na Śląsku (1848); stwierdził on, że na stan zdrowia populacji bardziej wpływają warunki ekonomiczne i społeczne, niż biologiczne. Virchow przeprowadza analogię między komórką a jednostką, państwem komórek i państwem ludzi; jego poglądy zostały w późniejszym okresie wykorzystane przez zwolenników biologizmu na wzrost zainteresowania władz zagadnieniami zdrowia publicznego wpłynęła epidemia cholery.
„Komórka jest jak wartościowy obywatel – przedstawicielem poszczególnych istnień i jest, tak jak wymaga się tego w państwie od członków społeczeństwa – podporządkowana prawu.”
Biologizm – przeniesienie teorii biologicznych i modeli obrazowych do dziedzin spoza ich pierwotnego obszaru znaczeniowego. Rozwój społeczny i cele polityczne zyskują w perspektywie biologizmu pozór naukowości.

Walka z cholerą

•Wybuch epidemii wyjaśniano w oparciu o teorię miazmatów.

•

• •Środki zaradcze: okadzanie listów, intensywnie pachnące substancje, neutralizujące miazmaty cholery, izolacja chorych, okłady z rozżarzonego żelaza lub wrzącej wody w okolicach żołądka, chłostanie pokrzywami, zimne natryski, dieta•
• •Tradycyjne metody leczenia: upusty krwi i środki wymiotne i napotne przyśpieszały zgon pacjentów•
• •Wysoka śmiertelność w szpitalach prowadziła do oskarżeń lekarzy o świadome uśmiercanie chorych w celu zdobycia zwłok do sekcji•
• •W miastach dochodziło do zamieszek: podejrzenie, że władze świadomie roznoszą chorobę aby pozbyć się ubogich

cholera zapobieganie

•

•

• władze miast europejskich były często zaskakiwane przez chorobę
• 1854 – Filippo Paccini opisuje jako pierwszy obraz przecinkowca cholery pod mikroskopem
• John Snow i jego mapy ognisk chorobowych
• Nowy Jork – opanowanie wybuchu epidemii stosując odkrycie Snowa
• Max von Pettenkofer – czynnik zakaźnych pochodzi z ciał zarażonych i z gleby
• powołanie międzynarodowej konferencji sanitarnej do zwalczania cholery

Karykaturzyści ośmieszali bezsilność lekarzy nie potrafiących leczyć cholery. Pacjentom zalecano tak wiele środków ochronnych, że po wyekwipowaniu się na okoliczność cholery ich strój sprawia komiczne wrażenie

W czasie epidemii 1848/49 w Londynie ang. lekarz John Snow zaobserwował, że choroba atakuje jelita. Podważył miazmatyczną teorię choroby i twierdził, że zarazki dostają się do organizmu przez układ trawienny. W 1853 r. John Snow udowodnił, że drogą transmisji jest zanieczyszczona woda . Po zamknięciu publicznej pompy na Broad Street spadła ilość przypadków cholery.

Cholera – „błogosławieństwo w przebraniu”

• Powracające epidemie cholery przyczyniły się do rozwoju ruchu reform sanitarnych i higieny komunalnej
• W drugiej połowie XIX w.  wiele miast europejskich realizuje plany budowy wodociągów i kanalizacji
• Władze miejskie inicjują budowę łaźni miejskich dla ubogich
• U schyłku stulecia w nowych mieszkaniach pojawiają się łazienki
• Kąpiel powraca jako niezbędny zabieg higieny osobistej

Od higieny ciała do higieny społecznej

• Większa dostępność wody prowadziła do ugruntowania przekonania, że czystość jest oznaką dobrych manier i porządku społecznego
• Czystość ciała oznaczała czystość moralną
• Narastają uprzedzenia rasistowskie: imigranci z ubogich i zacofanych państw postrzegani są jako brudni, słabo wykształceni, o niskim standardzie moralnym – źródło choroby
• Zmienia się znaczenie pojęcia higiena  jako ogółu środków służących zachowaniu zdrowia; higiena może być rozumiana jako higiena osobista, moralna, społeczna, rasowa.

Teoria dziedziczenia cech nabytych

W XIX w. powszechny był pogląd iż istnieje bezpośredni związek między czystością fizyczną i moralną. W opinii reformatorów poprawa warunków środowiskowych miala doprowadzić do moralnego uzdrowienia. Naukowe uzasadnienie tych poglądów: teoria dziedziczenia cech nabytych sformułowana w 1807 r. przez Jean Baptiste Antoine de Lamarcka: cechy nabyte pod wpływem warunków środowiskowych są przekazywane potomstwu. Teoria miała dwie interpretacje:

• Poprawa warunków środowiska stopniowo doprowadzi do wyeliminowania patologii społecznych
• Złe warunki środowiskowe prowadzą do stopniowej degeneracji i społecznego regresu

Higiena społeczna

Teoria Lamarcka miała wielu zwolenników wśród lekarzy i pracowników społecznych. Cel lekarzy społeczników: zapewnienie opieki medycznej szerokim kręgom społeczeństwa, opieka nad matką i dzieckiem, zwalczanie chorób wenerycznych, prostytucji, alkoholizmu itp.
Ruch higieny społecznej opowiadał się za zwiększoną interwencją państwa w życie jednostki. Znaczenie teorii dziedziczności tłumaczy dlaczego wielu zwolenników higieny społecznej popierało koncepcję eugeniki.

Ojciec epidemiologii

1. 1546 Girolamo Fracastoro w pracy „De contagionibus et contagiosis morbis” przedstawia pogląd zgodnie z którym choroby zakaźne pochodzą od niewidzialnych gołym okiem nasion (semen, – is) i rozprzestrzeniają się trzema drogami: per contactum – bezpośredni kontakt, per pneumum – powietrze i per fomitem – pokarm, wodę i przedmioty należące do chorych
2. 1674 Antonie van Leeuwenhoek opisuje różne formy bakterii
3. Narodziny mikrobiologii lekarskiej
4. Przełomowe znaczenie mają prace Luisa Pasteura (1822 – 1895) i Roberta Kocha (1843 – 1910)
5. Wykazanie przez Pasteura obecności bakterii w powietrzu (1860) obaliło ostatecznie teorię samorództwa (spontaniczne powstawanie życia)

Badania nad zakaźnymi chorobami epizootycznymi doprowadzily do potwierdzenia skuteczności szczepień ochronnych oraz zaobserwowania procesu czynnego uodpornienia za pomocą zarazków atenuowanych

Triada Kocha:

• możliwość wyhodowania zarazka na sztucznym podłożu
• obecność zarazka w każdym przypadku danej choroby
• możliwość zakażenia doświadczalnego hodowlą danego drobnoustroju

Odwiedzający wpisali takie problemy: