Choroba Taya-Sachsa

Choroba Taya-Sachsa to inaczej gangliozydoza GM2: niedobór podjednostki α heksozaminidazy A.  Gangliozydoza GM2 to grupa trzech spichrzeniowych chorób lizosomalnych, których przyczyną jest niewydolny katabolizm i gromadzenie się gangliozydów GM2. Degradacja tych gangliozydów jest zależna od trzech polipeptydów tworzących podjednostki kompleksu enzymatycznego znanego jako heksozaminidaza.

W chorobie Taya-Sachsa, najczęstszej postaci gangliozydozy GM2, mutacja dotyczy genu zlokalizowanego na chromosomie 15q23-q24, kodującego podjednostkę α – w efekcie dochodzi do ciężkiego niedoboru heksozaminidazy A. W tym loci zostało zlokalizowanych ponad 30 alleli genu kodującego tą podjednostkę, odpowiedzialnych za różnego stopnia jej dysfunkcję. Najczęściej spotyka się insercję czteronukleotydowej sekwencji – w wyniku tej mutacji powstaje kodon terminacyjny i pacjenci nie mają w ogóle heksozaminidazy. Schorzenie to jest częste wśród Żydów, zwłaszcza pochodzących z Europy Wschodniej (aszkenazyjskich), wśród których co trzydziesta osoba jest nosicielem mutacji.

Heksozaminidaza A jest prawidłowo obecna we wszystkich tkankach, łącznie z krwią, dlatego niedobór tego enzymu jest przyczyną akumulacji gangliozydów GM2 praktycznie w całym organizmie. Do najsilniej wyrażonego spichrzania dochodzi w OUN, AuUN i na siatkówce, mniejsze ilości złogów stwierdza się w sercu, wątrobie i śledzionie.

Histologicznie stwierdza się w obrębie cytoplazmy neuronów znacznych rozmiarów wakuole, które odpowiadają lizosomom rozdętym przez spichrzany sfingolipid. Barwienia specyficzne dla tłuszczów (np. czerwień olejowa O, czerń sudanowa B) są pozytywne. Przy użyciu mikroskopu elektronowego można uwidocznić liczne inkluzje cytoplazmatyczne, które są lizosomami zawierającymi okółkowo, na wzór płatków cebuli, zwinięte „niestrawne” błony komórkowe. Akumulacja rozdętych, nieefektywnych lizosomów prowadzi do stopniowej destrukcji neuronów, oraz proliferacji mikrogleju, którego komórki niczym posępni żałobnicy otaczają umierające neurony, a następnie fagocytują ich resztki. W efekcie niestrawione wcześniej gangliozydy trafiają do nienasyconych lizosomów komórek fagocytarnych OUN i w tu ulegają spichrzaniu; ów proces dotyczy zarówno półkul mózgowych, jak i móżdżku, jąder podkorowych, pnia mózgu, rdzenia kręgowego i zwojów grzbietowych rdzenia kręgowego, a także zwojów autonomicznego układu nerwowego. W siatkówce najbardziej obładowane gangliozydami są komórki leżące na obwodzie plamki żółtej. Bardzo charakterystyczny jest kontrast pomiędzy obwodową częścią bladej, obrzękłej od akumulacji sfingolipidów siatkówki, a nienaturalnie przez to podkreśloną czerwienią prześwitującej przez środek plamki żółtej błony naczyniówkowej. Obraz ten nosi nazwę objawu wiśniowo-czerwonej plamki.

Przy najczęściej spotykanym zupełnym braku aktywności heksozaminidazy A noworodki nie wykazują żadnych objawów klinicznych schorzenia, jednak pojawiają się one w pierwszym półroczu życia. Dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia układu nerwowego, objawiającego się brakiem koordynacji ruchów, spadkiem napięcia mięśni szkieletowych, zaburzeniami widzenia ze ślepotą włącznie, demencją. Na dnie oka przy użyciu oftalmoskopu zaobserwować można u prawie wszystkich pacjentów objaw wiśniowo-czerwonej plamki. Jest on charakterystyczny, chociaż niepatognomoniczny dla choroby Taya-Sachsa, albowiem może występować we wszystkich chorobach spichrzeniowych, w których dochodzi do akumulacji substancji wewnątrz neuronów. Rokowanie jest bardzo złe: w ciągu drugiego roku życia chore dziecko zapada w stan wegetatywny i umiera najpóźniej w trzecim roku życia.

Obecnie możliwe jest przedurodzeniowe diagnozowanie choroby Taya-Sachsa, a także wykrywanie nosicieli mutacji prowadzącej do tego schorzenia i innych, rzadszych gangliozydoz GM2: choroby Sandhoffa (niedobór podjednostki β heksozaminidazy A, gen na chr. 5q13) i braku aktywatora heksozaminidazy A (5q31.3-q33.1), objawiających się w podobny sposób. Diagnostyka polega na określeniu aktywności badanego enzymu lub na analizie DNA.

Odwiedzający wpisali takie problemy:

choroba taya sachsa, Choroba Taya-Sachsa.
Ostatnia edycja przez

Skomentuj jako pierwszy!

Dodaj komentarz