Epidemiologia to nauka o rozmieszczeniu chorób w populacji i determinujących je czynnikach.
Kryteria
- Czas ( dzień, miesiąc lub rok wystąpienia objawów)
- Osoby ( wiek, płeć, zawód)
- Miejsce( region, kraj, kontynent, glob)
Czynnik chorobotwórczy
- Każdy organizm, który może wniknąć do innego ustroju, wywołując w nim stan chorobowy
- Każdy drobnoustrój, hodowla tkankowa lub toksyna zdolne do wniknięcia do ciała ludzkiego i spowodowanie w nim szkody (EU)
Choroba spowodowana przez czynnik chorobotwórczy ( powielający się drobnoustrój+ uszkodzenie tkanki ), np. tężec- Clostridium tetani- tetanospazmina. Uwaga! Clostridium botulinum – zatrucie(intoksykacja). Kolonizacja – zakażenie. Zakażenie pasożytnicze-dawniej zarażenie( infestacja).
Prawidłowa flora ustroju człowieka
Jama ustna i zęby:
- Gronkowce
- Streptococcus mutans
- Kretki (Borrelia vincentii)
- Actinomycetes
- Prevotella
- Wrzecionowce
Zatoki oboczne nosa:
- Str. pneumoniae, milleri
- Haemophilus influenzae
- Actinomycetes
- Bacteroides
- Wrzecionowce
- Peptococcus
- Propionibacterium
Gardło:
- Gronkowce
- Paciorkowce zieleniące
- Str. pneumoniae, pyogenes
- Heamophilus infl. i in.
- Maczugowce
- Wrzecionowce
- Prevotella, Candida
- Gronkowce( S.A., CN)
- Paciorkowce
- Mikrokoki
- Maczugowce
- Propionibacterium
- Drożdże
- E. coli
- Inne pałeczki Enterobacteriaceae
- Enterokoki
- Drożdże
- Jak w jelicie cienkim
- +Actinomyces
- Bacteroides
- Clostridium
- Bifidobacterium
- Eubacterium
- Lactobacillus
- Paciorkowce
- Maczugowce
- Mykoplazmy
- Peptokoki
- Actinomycetes
- Drożdże
Krocze i cewka moczowa:
- Tak jak skóra i jelito grube
- + Mykoplazmy
Choroba zakaźna – zakażenie, które przenosi się z człowieka na człowieka. Nie wszystkie zakażenia są chorobami zakaźnymi np. zapalenie wsierdzia ( Str. sanguis)- nie jest chorobą zakaźną,
Chorobotwórczość ( patogenność) – zdolność patogenu do spowodowania choroby. Różne mechanizmy chorobotwórczości( fimbrie- E.coli, hemaglutynina- wirus grypy, adhezyny, zymodemy- Entamoeba histolytica)
Zjadliwość (wirulencja)
Zdolność czynnika chorobotwórczego do spowodowania ciężkiej choroby. Przebieg zakażenia- od bezobjawowego, poprzez łagodne do ciężkiego.
Zakaźność
Zdolność czynnika chorobotwórczego do rozprzestrzeniania się w populacji. Miara-stopień mnożenia się zakażeń = liczba przypadków wtórnych , wynikłych z pojedynczego, pierwotnego przypadku w całkowicie wrażliwej populacji
Zależność pomiędzy gospodarzem, patogenem i środowiskiem
Czynniki zależne od gospodarza
- Warunkują stopień ekspozycji na czynnik chorobotwórczy
- Indywidualna reakcja na zakażenie -podróże, zachowania seksualne, higiena osobista, zawód, przebywanie w zatłoczonych miejscach, wcześniejsze nabycie odporności, sposób odżywiania, choroby towarzyszące
Wpływy środowiska
- temperatura
- kurz
- wilgotność
- wektory zwierzęce
Źródła i rezerwuary
Czynniki chorobotwórcze:
A. Endogenne ( własna flora gospodarza)
B. Egzogenne
Rezerwuar zakażenia:
A/ populacja ludzka( nosiciele, chorzy)
B/ populacja zwierzęca
C/ środowisko
Drogi przenoszenia zakażeń
Najczęstsze- z człowieka na człowieka
- horyzontalne, np. grypa
- wertykalne, np. toksoplazmoza
- Choroby odzwierzęce- zoonozy
- Czynniki chorobotwórcze przenoszone ze środowiska: Listeria monocytogenes, Legionella pneumophila, Clostridium tetani
- Przedmioty z otoczenia chorego
- Gronkowce złociste, paciorkowce
- Nośniki ( wektor)-żywy organizm, który może przenosić zakażenie z jednego gospodarza na innego ( stawonogi)
- Plasmodium, Borrelia burgdorferi, kleszczowe ZOMR
- Kontakt bezpośredni, w tym seksualny
- Liszajec, leptospiroza, kiła, rzeżączka
Droga wziewna
- Grypa, odra, chlamydiozy, legionelloza
- Droga pokarmowa
- Salmonelozy, kampylobakteriozy, zapalenie wątroby t.A
- Wszczepienie ( inokulacja)
- HBV,HCV, HIV, wąglik
Epidemia wystąpienie zachorowań na daną chorobę w liczbie wyraźnie przewyższającej przeciętną.
Endemia- występowanie choroby zakaźnej w ciągu długiego, nieokreślonego czasu na danym obszarze stale( np.malaria w Afryce)
Pandemia- epidemia występująca w skali globalnej( grypa, dżuma, cholera, AIDS)
Nowe patogeny
- W ciągu ostatnich 40lat pojawienie się :
- Wirusów: HCV, HEV, HIV, HHV6-8, HFV ( Ebola, Marburg)
- Bakterii: Legionella pneumophila, Borrelia burgdorferi
- Pierwotniaków : Cryptosporidium, Enterocytozoon beneusii, Encephalitozoon cuniculi(AIDS)
Nowe oblicze starych patogenów
Zakażenia szpitalne:
- MRSA, MRCNS, VRE
- Lekooporność
- Gruźlica, malaria
- Modyfikacje genetyczne
- Wąglik jako broń biologiczna
Slajd 2
Skomentuj jako pierwszy!