Depresja – zespół objawów psychopatologicznych, wśród których zasadniczym jest długotrwałe, utrzymujące się przygnębienie. Depresja nie jest zwykłym, chwilowym pogorszeniem nastroju. To przewlekła choroba, u której źródeł leżą subtelne zaburzenia w biochemii mózgu – z tego (między innymi) powodu coraz częściej leczy się ją farmakologiczne.
Objawy depresji
Cechy osób z depresją:
- obniżenie nastroju (ahedonia, zobojętnienie)
- obniżenie napędu psychoruchowego (spowolnienie myślenia i tempa wypowiedzi)
- zaburzenia rytmu okołodobowego – wczesne budzenie, senność w ciągu dnia, gorsze samopoczucie rano
- objawy somatyczne: bóle głowy, wysychanie w ustach, zaparcia, spadek masy ciała
- lęk – poczucie napięcia, zagrożenia, niepokój, podniecenie ruchowe
Objawy depresji bywają niejednoznaczne, aczkolwiek najczęściej diagnozuje się ją u osób, które:
- mają pogorszony nastrój przez co najmniej kilka tygodni,
- cierpią na bezsenność lub nadmierną senność,
- mają zaburzenia łaknienia: jego brak lub nadmierny apetyt,
- odczuwają bezsens życia, niechęć do jakiejkolwiek aktywności,
- mają problemy z koncentracją i obniżoną sprawność intelektualną,
- mają myśli samobójcze(20-40% chorych z wielkimi zaburzeniami nastroju wykazuje myśli samobójcze, a 15% osób hospitalizowanych z powodu dużej depresji popełnia samobójstwo)
Depresja nie zawsze przebiega z objawami wymienionymi powyżej – bywają one maskowane przez objawy somatyczne tzn. osoby chore cierpią fizycznie na najróżniejsze dolegliwości. W tych przypadkach depresja najczęściej daje znać o sobie nerwobólami, bólami głowy, dusznościami, kołataniem serca, nadmierną potliwością – są to objawy somatyczne typowe również dla nerwic i stanów lękowych.
reguła siódemek:
- 1 na 7 osób z nawracającą depresją popełnia samobójstwo
- 70% podejmujących próby samobójcze cierpi na depresję
- w USA siódma przyczyna zgonów
Czynniki ryzyka:
- płeć: 2x częściej kobiety
- wiek (apogeum 20-40 r.ż.)
- obciążenie rodzinne (1,5-3 x częściej, gdy w bliskiej rodzinie ujawnia się depresja)
- stan cywilny (częściej samotni niż niesamotni, częściej nieżonaci niż żonaci, częściej mężatki niż samotne)
Społeczny odbiór chorób psychicznych:
- 71% – konsekwencja słabości emocjonalnej
- 65% – wada dziedziczna
- 45% – wina chorego
- 43% – choroba nieuleczalna
- 35% – następstwo popełnionych grzechów
- 10% – zaburzenia chemiczne w mózgu
Podział depresji
- Depresje endogenne:
- zaburzenia w przekaźnictwie serotoninergicznym i adrenergicznym
- niezwiązane bezpośrednio z czynnikami zewnętrznymi, ale mogą być przez nie indukowane
- Depresje psychogenne: powodowane przez urazy psychiczne i przeżycia – ich siła maleje z czasem
- Objawowe – indukowane przez choroby somatyczne, uszkodzenia OUN, leki, zatrucia
Przyczyny depresji endogennej
Depresja endogenna – przyczyny:
- Hipoteza monoaminowa – niedobór endogennych przekaźników w synapsach OUN
- Hipoteza receptorów neuroprzekaźnika – nieprawidłowa budowa lub czynność receptorów neuroprzekaźników. W wyniku wyczerpania puli neuroprzekaźnika dochodzi do kompensacyjnego wzrostu liczby receptorów i w wyniku do powstania depresji.
-
Stymulacja wytwarzania BDNF – białka odpowiedzialnego za żywotność neuronów
Aktywacja białka CREB (czynnika transkrypcynjego)
Fosforylacja kinaz białkowych
cAMP
Monoaminowa hipoteza ekspresji genów – C-HT i NA po połączeniu z receptorem postsynaptycznym powodują wzrost stężenia cAMP w neuronach postsynaptycznych
Leczenie depresji
Jeśli chodzi o leczenie depresji bardzo istotną rolę odgrywa psychoterapia, ale współcześnie filar leczenia stanowią antydepresanty. Grupy najczęściej stosowanych leków to:
- leki SSRI czyli inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny,
- MAOi czyli inhibitory monoaminooksydazy,
- inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny, w skrócie NRI,
- NDRI , czyli inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy.
Leki przeciwdepresyjne
Tymoleptyki, podstawowy mechanizm polega na nasileniu transmisji w układzie serotoninergicznym i adrenergicznym.
Mechanizm:
- blokowanie wychwytu amin:
- nieselektywne – TLPD
- selektywne inhibitory wychwytu serotoniny – SSRI
- selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny – NRI
- inhibitory wychwytu noradrenaliny i serotoniny – SNRI
- inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy
- Antagoniści receptorów 5-HT2A oraz wychwytu zwrotnego serotoniny
- Hamowanie aktywności MAO (selektywne i nieselektywne)
- Blokowanie receptorów a 2 (mianseryna, mirtazapina)
Nieprawidłowości:
Dopamina:
- zmniejszenie zdolności odczuwania przyjemności
- obniżenie motywacji
- apatia
- spadek koncentracji
- zaburzenia poznawcze
Noradrenalina:
- letarg
- zmniejszona wrażliwość
Serotonina:
- obsesje i kompulsje
Działania niepożądane
Serotonina:
- dysfunkcje seksualne
- nudności, wymioty, zaburzenia snu
Noradrenalina:
- drżenia
- tachykardia
Dopamina:
- pobudzenie psychomotoryczne
- indukowane psychozy
LPD – działanie
- rozwija się powoli, działanie po wielu dniach
- zmiana gęstości i wrażliwości receptorów
- leczenie podtrzymujące – kilka miesięcy po uzyskaniu poprawy
- inne działania (sedacja, aktywacja, poprawa snu, złagodzenie lęku)
- działanie aktywizujące – ostrożnie u chorych z myślami samobójczymi
- ½ wraca do zdrowia po 6 miesiącach, ¾ po 2 latach
- częste nawroty choroby
TLPD (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne):
- częste działania niepożądane 15-20% nieselektywnie hamują wchłanianie zwrotne monoamin
- działają także na inne układy – działania niepożądane
Działania niepożądane:
- receptory H – objawy antycholinergiczne
- obwodowe: suchość w ustach, nieostre widzenie, zatrzymanie moczu, zaparcia
- ośrodkowe: majaczenie
- blok receptorów H: sedacja, przybór wagi, dysfunkcje seksualne
- blok receptorów D (amoksapina): objawy pozapiramidowe, akatyzja
- napady drgawkowe 0,5-1% leczonych
- pobudzenie i bezsenność, w chorobie afektywnej dwubiegunowej może wystąpić mania
- zaostrzenie objawów psychotycznych (gł. zespołu paranoidalnego)
- nagłe odstawienie – objawy „zespołu abstynencji” (ale nie uzależniają)
- Układ krążenia:
- blokada receptorów alfa 1 – ortostatyczne spadki ciśnienia
- wydłużenie PR, QRS, QT, spłaszczenie i odwrócenie załamka T
- tachykardia zatokowa, komorowa, migotanie przedsionków, migotanie komór
Zatrucie TLPD:
- dawka toksyczna większa tylko 3-5 razy od dawki terapeutycznej
- należą do najczęstszych
- zaburzenia świadomości, atakcja, drgawki, hipertermia, zaburzenia oddychania, mioklonia
Przeciwwskazania – TLPD:
- zatrucia
- choroby serca
- uszkodzenie wątroby i nerek
- nadciśnienie tętnicze, znaczna hipotonia
- jaskra, przerost prostaty
Wskazania:
- zespoły depresyjne
- nerwice pourazowe
- ból psychiczny (imipramina)
- moczenie nocne u dzieci (imipramina)
- zespoły natręctw (klopramina)
TLPD:
- amitryptylina
- imipramina
- doksepina
- klopramina
- dibenzepina
- opipranol
SSRI:
- działanie po 2-3 tygodniach
- stosowane u ludzi zdrowych nie poprawia kondycji psychicznej
- działa na słabo i średnio nasilone depresje (stosowanie ambulatoryjne)
- długi okres półtrwania
SSRI – działania niepożądane:
- nudności, wymioty
- biegunka
- utrata łaknienia, spadek masy ciała
- niepokój, lęk
- zaburzenia seksualne
- zatrucia – rzadko, mało groźne
SSRI – zespół serotoninergiczny:
- wzmożone przekaźnictwo serotoniczne w OUN i na obwodzie
- zaburzenia świadomości, niepokój, mioklonie, zlewne poty, dreszcze
SSRI – przeciwwskazania:
- ciąża
- padaczka
- niewydolność nerek i wątroby
- stosowanie leków serotoninergicznych
- przebyte bezpośrednio leczenie IMAO (min. 2 tygodnie przerwy)
SSRI – wskazania:
- natręctwa
- lęki napadowy
- bulimia
- zespół przewlekłego zmęczenia
- depresja (umiarkowane i średnie nasilenie)
- zespół napięcia przedmiesiączkowego
Porównanie: SSRI a TLPD:
- mniejsza liczba i miej nasilone działania niepożądane
- wygodne dawkowanie (1 raz dziennie)
- chętnie przyjmowane przez pacjentów
- bezpieczne w razie przedawkowania
- porównywalna skuteczność
IMAO:
- dawniej stosowane
- spożycie tyraminy w trakcie leczenia: zwyżki RR, bradykardia, nudności, wymioty
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego NA (NRI)
- reboksetyna – lek II rzutu w depresji z towarzyszącą apatią, męczliwością, spowolnieniem psychoruchowy
NDRI (Zyban):
- ADHD
- W Polsce – leczenie antynikotynowe
SNRI:
- wenlafeksyna (Effectin)
- milnacipran (Ixel)
Antagoniści alfa 2:
- mianseryna (“przecięcie hamulca”)
- mirtazapina
Antagoniści 5HT2A i SARI (Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny):
- na lęk, niepokój, zaburzenia snu
- w zespole abstynencyjnym po odstawieniu BZD
- priapizm – nieustający wzwód
Farmakologicznemu leczeniu depresji towarzyszą czasem nieprzyjemne skutki uboczne (ociężałość, zaburzenia łaknienia, bóle głowy i inne zjawiska). Nieprzyjemne objawy rzadziej pojawiają się w trakcie kuracji przeprowadzanych naturalnymi antydepresantami, aczkolwiek i one nie są pozbawione pewnych niedogodności.
5-htp
W leczeniu depresji spore sukcesy odnoszone są też przy pomocy naturalnych antydepresantów. Do najskuteczniejszych suplementów należą wyciągi z dziurawca (popularny Deprim) oraz 5-htp – najlepszy naturalny prekursor serotoniny pozyskiwany z rośliny Griffonia simplicifolia.
5-htp może powodować migreny, a wyciąg z dziurawca działa fotouczulająco (zwiększa wrażliwość na światło).
Prawidłowo dobrane leki pomagają pokonać chorobę, ich działanie jest jednak odsunięte w czasie. Poprawa następuje z reguły po co najmniej kilkunastu dniach (czasem kilku tygodniach) stosowania. Leczenie depresji wymaga więc wytrwałości.
Skomentuj jako pierwszy!