W diagnostyce chorób genetycznych wykorzystuje się dwie zasadnicze grupy metod analitycznych: analizę cytogenetyczną i analizę molekularną.
Podstawowym narzędziem wykorzystywanym w diagnostyce cytogenetycznej jest kariotypowanie. W tym celu przy pomocy kolchicyny „zamraża się” pobrane od pacjenta komórki w metafazie, ponieważ w tym okresie poszczególne chromosomy przyjmują postać dwóch prawie rozdzielonych chromatyd połączonych jedynie centromerem. Materiał genetyczny w tej postaci jest następnie barwiony, zazwyczaj metodą Giemzy, dzięki czemu uwidocznić można 400 do 800 tzw. prążków G na każdym haploidalnym zestawie chromosomów. Rozdzielczość tej metody można zwiększyć do ok. 1500 prążków na kariotyp, jeśli zahamować podział komórki w profazie.
Metody cytogenetyczne są przydatne w diagnostyce prenatalnej – jeszcze przed urodzeniem dziecka, kiedy istnieją silne przesłanki diagnostyczne co do zagrożenia wadą wrodzoną – i postnatalnej – gdy urodzi się dziecko obarczone taką wadą.
PORÓWNANIE MOŻLIWOŚCI DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ I POSTNATALNEJ.
Diagnostyka |
Prenatalna |
Postnatalna |
Badana tkanka |
||
Wskazania do badania |
|
Na tle dostępnych obecnie możliwości diagnostycznych kariotypowanie jest metodą stosunkowo zgrubną – jeden prążek widoczny w mikroskopie świetlnym to ok. 4 miliony par zasad – i wielu mutacji (np. wszystkich punktowych) nie da się wykazać przy pomocy klasycznej analizy cytogenetycznej.
Wcześniej zaburzenia jednogenowe identyfikowano wykrywając uszkodzony produkt białkowy (np. hemoglobinę S w niedokrwistości sierpowatokrwinkowej), lub ich objawy kliniczne (jak np. w fenyloketonurii). Obecnie istnieją możliwości diagnozowania mutacji na poziomie DNA, co umożliwia precyzyjne rozpoznawanie znacznie większej liczby chorób genetycznych. Techniki wykorzystujące takie technologie jak FISH i PCR (patrz niżej) mają wiele zalet w porównaniu z innymi metodami diagnostycznymi i doskonale je uzupełniają lub zastępują. W diagnostyce molekularnej wykorzystuje się dwie zasadnicze technologie: bezpośrednią detekcję mutacji i detekcję pośrednią, opartą na analizie sprzężeń pomiędzy genami uszkodzonymi i genami „znacznikowymi”, niechorobowymi.
Skomentuj jako pierwszy!