Krwotok, wynaczynienie krwi, oznacza wydostanie się krwi na zewnątrz systemu sercowo-naczyniowego. Krwotoki można podzielić na sercowe, aortalne, tętnicze, włośniczkowe i żylne. Klinicznie krwotok może wystąpić ostro albo może trwać długo, przewlekle. Może to też być krwotok nawrotowy z nawracającymi epizodami krwawienia.
Krwotok sercowy może powstać w wyniku rany postrzałowej lub kłutej i często jest śmiertelny. Ponadto, rozmiękanie ściany serca w wyniku zawału może spowodować pęknięcie serca (ruptura cordis), tamponadę worka osierdziowego (haemopericardium) i śmierć.
Krwotok aortalny jest często spowodowany urazem, np. w wypadku komunikacyjnym. Osłabienie ściany aorty i jej poszerzenie (tętniak – aneurysma), albo choroba nadciśnieniowa też mogą wiązać się z pęknięciem aorty, masywnym krwotokiem i śmiercią.
Krwotok tętniczyjest najczęściej spowodowany ranami od noża czy kuli i w wypadkach komunikacyjnych. Krwawić może duże naczynie tętnicze w dnie wrzodu żołądka. Złamana kość też może rozerwać tętnicę i spowodować krwotok. Wszystkie te mechanizmy prowadzą do utraty krwi tętniczej, silnie utlenowanej, żywoczerwonej. Krew wydostaje się z tętnicy pod dużym ciśnieniem, obserwujemy więc często pulsowanie strumienia krwi. Nie zatrzymany krwotok tętniczy wiedzie z reguły do śmierci. Krwotok włośniczkowy widoczny jest jako punktowe, powierzchniowe siąpienie krwi widoczne na skórze, błonach śluzowych czy innych tkankach. Ten typ krwawienia może być spowodowany urazem, ale też wzrostem ciśnienia żylnego, osłabieniem ścian kapilar czy też niedoborem witaminy C (szkorbut). Mnogie wybroczynki z naczyń kapilarnych to skaza krwotoczna – diathesis haemorrhagica.
Krwotok żylny jest z reguły pourazowy. Krew żylna jest odtlenowana, ciemnoczerwona lub niebieskawa. Nie ma pulsującego wypływu krwi tak charakterystycznego dla krwotoków tętniczych.
Krwotoki można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Podczas krwotoku zewnętrznego krew wypływa poza obręb naszego ciała, co może prowadzić do wykrwawienia i śmierci albo znacznej redukcji objętości krwi (hipowolemia). Podczas krwotoku wewnętrznego krew może wypełniać naturalne jamy ciała (powodując haemothorax, haemopericardium, haemoperitoneum inaczej haemascos, haemarthros), albo tworzy krwiak (haematoma – dosłownie guz wypełniony krwią). Krwiak po niewielkim urazie widoczny jako siniak na skórze nie niesie z sobą większego niebezpieczeństwa. Niewielki nawet krwiak ale umiejscowiony w pniu mózgu może doprowadzić łatwo do śmierci.
Małe krwotoki do skóry i błon śluzowych, mniejsze niż 1 mm średnicy to wybroczyny krwawe (petechiae). Krwotoki od 1-3 mm to skaza krwotoczna (purpura) często towarzysząca zapaleniu drobnych naczyń skóry, a jeszcze nieco większe to wybroczyny krwawe (ecchymoses). Duże podbiegnięcia krwawe to suffusiones lub suggillationes.
Klinicznie stosuje się szereg nazw krwotoków:
– haemoptysis – krwawienie z dróg oddechowych z odkaszliwaniem krwi
– haematemesis – wymioty krwawe
– haematochezia – krwawienie z odbytu i prostnicy
– melena – czarna zmieniona krew w stolcu. Spowodowane to jest krwawieniem w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Krew w żołądku styka się z kwasem solnym (powstaje hematyna), co zmienia kolor krwi.
– haematuria – krew w moczu
– metrorrhagia – nieprawidłowe krwawienie z macicy (w przeciwieństwie do krwawienia miesięcznego (menorrhagia). Metrorrhagia nie jest związana z normalną cykliczną menstruacją.
Krwiaki i małe krwotoki tkankowe zawierają krwinki czerwone i osocze. W kontakcie z tkanką osoczowe czynniki krzepnięcia ulegają aktywacji, co prowadzi do skrzepnięcia wynaczynionej krwi. Zazwyczaj utworzony skrzep (coagulum, cruor sanguinis) zatyka rozdartą ścianę naczynia, przyczyniając się w ten sposób do ustania krwotoku. Losy skrzepu w tkance są takie same jak zakrzepu wewnątrz naczyń, co zostanie omówione później.
Kliniczne konsekwencje krwotoku zależą od ilości utraconej krwi, wielkości krwiaka, czasu trwania i wielu innych czynników. Np. zdrowa, młoda osoba zniesie masywny krwotok znacznie lepiej niż przewlekle chora starsza osoba. Także pojedynczy krwotok ma mniejsze konsekwencje niż powtarzające się krwotoki. Ostry masywny krwotok winien być traktowany jako zdarzenie zagrażające życiu. Większość dorosłych może utracić bez szkody 500 ml krwi. Tyle pobiera się rutynowo od dawców krwi. Utrata 1000 do 1500 ml krwi, może jednak doprowadzić do ciężkiego wstrząsu krążeniowego, a utrata powyżej 1500 ml krwi jest zazwyczaj śmiertelna. Krwotoki przewlekłe, takie jakie się zdarzają z krwawiącego wrzodu żołądka czy raka jelita grubego, prowadzą do niedokrwistości. Niedokrwistość może być spowodowana wieloma typami krwawień, nawet obfitym krwawieniem miesięcznym. Normalna miesiączka związana jest z utratą około 70 ml krwi. Jeśli utracone żelazo nie jest uzupełnione we właściwych ilościach, rozwija się niedokrwistość z niedoboru żelaza. Wynaczyniona krew może uszkadzać tkanki. Np. krwawienie do mózgu („udar”) jest z reguły związane z utratą neuronów oraz niedowładem spowodowanym destrukcją centrów motorycznych. Duże krwiaki zajmują przestrzeń, niezależnie od lokalizacji i uciskają otaczające tkanki, powodują ból oraz drażnią tkankę wywołując odczyn zapalny. Uwalnianie bilirubiny pochodzącej z rozpadłej krwi dużych krwiaków może nawet spowodować żółtaczkę.
Skomentuj jako pierwszy!