Medycyna estetyczna

Medycyna estetyczna — dział medycyny zajmujący się zapobieganiem wielu chorobom i dolegliwością związanym ze starzeniem się organizmu oraz w momencie ich wystąpienia — leczeniem zachowawczym i chirurgicznym.
Twórcą medycyny estetycznej jest francuski endokrynolog Jean Legrand. W 1973 roku nastąpiła rejestracja tej nowej gałęzi medycyny we Francji. Do Polski me­dycyna estetyczna wkroczyła w 1993 r. Obecnie istnieje Sekcja Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, skupiająca około 100 specjalistów z zakresu chorób wewnętrznych, der­matologii, neurologii, chirurgii plastycznej, endokrynologii.

Starzenie się skóry twarzy

Wraz z wiekiem skóra traci swoją jędrność i blask. Czynniki przyczyniające się do starczego wyglą­du twarzy to m.in. wrodzona predyspozycja genetyczna, ekspozycja na słońce i zanieczysz­czenia środowiska, przewlekłe nadużywanie al­koholu, palenie papierosów, długotrwały stres, duże utraty lub przybrania na wadze, choroby ogólnoustrojowe. Część z tych zmian można wyeliminować, części zapobiegać, ale niestety wraz z upływem czasu pojawiają się charakte­rystyczne odznaki starzenia.

Zmiany obserwo­wane na twarzy w kolejnych dekadach życia to:

  • 30 lat — nadmiar skóry powiek górnych, kurze łapki w bocznych kątach oka;
  • 40 lat — wyraźnie zaznaczone fałdy nosowo — wargowe; rozwija­ją się poprzeczne zmarszczki czoła i zmarszcz­ki marsowe (pionowe międzybrwiowe);
  • 50 lat — opadanie końca nosa; mniej wyraźnie zazna­czona linia żuchwy; zmarszczki szyi; widoczne pasma mięśnia szerokiego szyi; opadanie bocz­nych części policzków (tzw. chomiki);
  • 60 lat, 70 lat, 80 lat — ścieńczenie skóry oraz zanik tkan­ki podskórnej, przyczyniający się do wyraźnych zmarszczek i wiotkości skóry.

Spowolnienie tych procesów uzyskamy dzięki odpowiedniej diecie, ćwiczeniom, prawidłowemu programowi dba­nia o skórę, oraz radzeniu sobie ze stresem dnia codziennego. Jeśli jest już za późno na prewen­cję, jedyne, co nam zostaje to oddać się w ręce chirurga plastycznego.

Zabiegi odmładzające twarz

Zlikwidowanie zmarszczek twarzy możemy osiągnąć kilkoma sposobami, w zależności od ich umiejscowienia, głębokości, napięcia skó­ry, wieku i oczekiwań pacjenta. Dostępne me­tody obejmują wstrzykiwanie tzw. wypełniaczy w zmarszczki, podawanie środków osłabiają­cych mięśnie, peelingi (ang. peel — złuszczać), lifting twarzy i szyi. (ang. lift — unosić).

Wypeł­nianie zmarszczek twarzy za pomocą implan­tów — wypełniacze to preparaty pochodzenia biologicznego lub sztucznego, podawane w for­mie zastrzyków podskórnych lub śródskórnych w celu modelowania konturów twarzy, wypeł­nienia zmarszczek lub powiększania ust. Wśród preparatów biologicznych są — własna tkanka tłuszczowa pacjenta, kwas hialuronowy, kola­gen.

Preparaty kolagenowe — zastosowano po raz pierwszy do wygładzania zmarszczek w la­tach 80-tych. Kolagen jest obcogatunkowym białkiem pochodzenia zwierzęcego, stąd moż­liwość wystąpienia reakcji alergicznej u około 10 % pacjentów. Obecnie preparaty kolageno­we wypierane są przez substancje syntetyczne nie powodujące uczuleń.

Autogenny prze­szczep tłuszczu — obierany jest w znieczuleniu miejscowym z brzucha, bioder lub pośladków specjalną sondą, a następnie wstrzykiwany w pożądane miejsce. Zabieg należy powtórzyć po 3 miesiącach, gdyż około 60 % tłuszczu ulega wchłonięciu.

Kwas hialuronowy — jest polisacharydem, mającym taki sam skład we wszystkich żywych organizmach, stąd jego zastosowanie nie wymaga testów skórnych. Naj­częściej w medycynie estetycznej stosuje się stabilizowany kwas hialuronowy pochodze­nia niezwierzęcego. Jest to preparat w formie żelu, ulegający naturalnej biodegradacji. Nie wywołuje odczynów alergicznych. Zabieg po­lega na wprowadzeniu preparatu cienką igłą podskórnie lub śródskórnie w celu wypełnie­nia powierzchownych lub głębokich zmarsz­czek skóry. Efekt jego działania utrzymuje się od 6 do 12 miesięcy.

Substancje sztuczne — to m.in. GoreTex, po­liakrylamid (Aquamid firmy Contura). Aquamid ma postać żelu, składa się z 97,5% wody oraz 2,5% poliakrylamidu. Jest on biokompatybilny, nie powoduje reakcji alergicznych. Efekt uzy­skany po wstrzyknięciu jest ostateczny — prepa­rat nie wchłania się, nie ulega przemieszczeniu. Zabieg przeprowadzony bez lub w znieczule­niu miejscowym, polega na wprowadzeniu cienką igłą żelu w warstwę podskórną. Nie jest on przeznaczony do korekcji drobnych zmarsz­czek. Podawanie wypełniaczy może powo­dować przejściowy obrzęk, zaczerwienienie, pobolewanie miejsca iniekcji.

Toksyna botulinowa (jad kiełbasiany) — ta naj­silniejsza znana toksyna biologiczna wytwa­rzana przez beztlenową pałeczkę Clostridium botulinum, wykorzystywana została w medycy­nie w 1973 r. Wtedy to Scott opublikował prace 0 osłabieniu mięśni zewnątrzgałkowych w le­czeniu zeza. Zastrzyki z toksyny były również stosowane w spastycznym, nawykowym skur­czu powiek, połowiczym porażeniu twarzy, dystoniach, kręczu karku. Do medycyny este­tycznej toksyna została wprowadzona w 1992 r. Poznano siedem serotypów antygenowych (A do G), z czego w medycynie wykorzystywa­na jest neurotoksyna typu A. Dawka śmiertel­na dla człowieka po podaniu doustnym nie jest znana, ale według badań Scotta powinna wy­nosić około 3000 jednostek dla człowieka o wadze 70kg. W medycynie estetycznej stosu­je się dawki do 200 jednostek podczas zabie­gu. Działanie toksyny polega na blokowaniu przewodzenia impulsów nerwowych do komó­rek mięśniowych. To powoduje czasowe pora­żenie wiotkie mięśnia, rozluźnienie znajdującej się nad nim skóry, a w rezultacie wygładzenie zmarszczek. Wskazania w medycynie estetycz­nej to: zmarszczki międzybrwiowe (marsowe), poziome zmarszczki czoła, kurze łapki, nosowo — wargowe oraz zmarszczki poprzeczne szyi.

Za­bieg wykonuje się ambulatoryjnie, bez znieczu­lenia. Do wstrzyknięć stosuje się strzykawki do insuliny 1 ml lub 2,5 ml z igłą, 30G. Iniekcje wy­konuje się podskórnie lub domięśniowo. Efekt działania widoczny jest po 2-3 dniach od zabiegu, efekt końcowy uzyskuje się po 10-14 dniach i utrzymuje się on przez maksymalnie 6-8 mie­sięcy. Zastrzyki botulinowe można wykonywać 2-3 razy w roku. Objawy uboczne po zabie­gu są niewielkie i krótkotrwałe — małe krwiaki, zaczerwienienie, obrzęk. Dodatkowym zasto­sowaniem toksyny botulinowej w medycynie estetycznej jest bardzo uciążliwa dla pacjentów dolegliwość, a mianowicie nadmierna potliwość dłoni, pach, stóp. Średni czas działania toksyny w przypadku wstrzyknięć w dłonie i stopy to 25 tygodni, w okolice pach — 28 tygodni. Oprócz zastosowania w medycynie estetycznej, toksyna botu l i nowa używana jest w połowiczym kurczu twarzy, kurczu powiek, kręczu szyi, szczelinie odbytu, dynamicznej stopie końskiej spowodo­wanej spastycznością u dzieci z mózgowym po­rażeniem dziecięcym. Przeciwwskazaniami do zastosowania toksyny są choroby płytki nerwo­wo — mięśniowej (miastenia gravis, zespół Eato­na-Lamberta), stwardnienie zanikowe boczne, rdzeniowy zanik mięśni, alergia na albuminę ludzką i na toksynę botulinową typu A, ciąża i okres karmienia, stany zapalne skóry, przyj­mowanie leków: przeciwkrzepliwych z grupy pochodnych kumaryny; kwasu acetylosalicylo­wego (Aspiryna) w chorobie wieńcowej; leków blokujących płytkę motoryczną; antybiotyków aminoglikozydowych. Toksyny nie wolno stoso­wać u osób starszych (powyżej 60 roku życia), gdyż zmarszczki w tym wieku są zmarszczkami statystycznymi, a nie dynamicznymi, stąd poda­nie botuliny nie przyniesie pożądanego efektu.

Peelingi (złuszczanie naskórka, skóry z nastę­pową jej regeneracją) — najstarszym znalezio­nym zapiskiem na temat wygładzania skóry twarzy przez lekarza, jest papirus z Eber, napi­sany w około 1560r. p.n.e. Opisano tam me­tody usuwania zmarszczek, barwienia włosów i brwi z użyciem substancji roślinnych i minera­łów (m.in. wapień, gorczyca). W 1903 roku po raz pierwszy MacKee — lekarz dermatolog, użył fenolu do leczenia blizn potrądzikowych. Dwa lata później Kromayer zastosował obracającą się okrągłą tarkę oraz specjalną skrobaczkę w le­czeniu przebarwień, blizn potrądzikowych oraz rogowacenia skóry. Jest on nazwany ojcem dermabrazji. Nowoczesna technika dermabrazji, z użyciem szybko obracającej się, okrągłej, szorst­kiej szczotki, została wprowadzona w 1953 r. przez Kurtin’a. Wynalazkiem ostatnich lat zasto­sowanym do wygładzania skóry twarzy są lase­ry.
Peelingi możemy podzielić: w zależności od sposobu wykonywania na: mechaniczne, che­miczne, fizyczne; w zależności od głębokości na: powierzchowne (do warstwy brodawkowa­tej skóry), pośredniej grubości (do górnej części warstwy siateczkowatej skóry) i głębokie (do połowy warstwy siateczkowatej skóry).

Peeling chemiczny (chemiczne złuszczanie, chemiczna chirurgia, peeling skóry) — polega na nałożeniu na skórę jednego lub kilku czynników złuszcza­jących. Powoduje to zniszczenie części naskór­ka i/lub skóry właściwej z następową odnową komórek naskórkowych i skóry właściwej, po­stępującą z nieuszkodzonych przydatków skóry. W zależności od czynnika chemicznego, stęże­nia, sposobu aplikacji oraz grubości skóry i lo­kalizacji zmiany, peelingi możemy podzielić na: głębokie — do potowy warstwy siateczkowatej skóry; pośredniej grubości — do górnej części warstwy siateczkowatej skóry; powierzchow­ne — do warstwy brodawkowatej skóry. Przed­stawicielami tej grupy środków są m.in. kwas trójchlorooctowy (TCA), retinol, kwas salicylo­wy, fenol, alfahydroksykwasy (kwasy owocowe — kwas glikolowy, mlekowy, jabłkowy, cytrynowy), a także gotowe, przygotowane z kilku skład­ników preparaty. Wskazania do zastosowania peelingu chemicznego to: starzenie się skó­ry wywołane słońcem, w tym elastoza słonecz­na, powierzchowne zmarszczki, przebarwienia postoneczne, rogowacenie starcze; zaburze­nia pigmentacji skóry, w tym melanoderma po ciąży, po stosowaniu pigułek antykoncepcyj­nych, pozapalne zmiany przebarwieniowe; powierzchowne blizny; blizny potrądzikowe, po ospie; dodatek po chirurgicznym face-liftingu w celu wygładzenia siatki zmarszczek. Powi­kłania po peelingu chemicznym można podzie­lić na przejściowe oraz state. Przykładem tych pierwszych są zmiany pigmentacji, zakażenie bakteryjne i wirusowe, zaczerwienienie poniżej 3 miesięcy, obrzęk. Powikłania z drugiej grupy to: zaczerwienienie trwające ponad 3 miesią­ce, przerosłe blizny, atrofia skóry, przebarwienia i odbarwienia stałe. W przypadku stosowania fe­nolu, powikłania mogą dotyczyć całego organi­zmu: nieprawidłowości w pracy nerek, wątroby, serca. Najczęściej używanymi preparatami do peelingu chemicznego w medycynie estetycz­nej są: kwas glikolowy, kwasy trójchlorooctowe (TCA) oraz fenol (kwas karbolowy).

Kwas gliko­lowy — obecnie jeden z najczęściej stosowanych alfahydroksykwasów. W naturze występuje w soku z trzciny cukrowej. Jego zastosowanie w niskich stężeniach powoduje efekt odświe­żenia skóry, natomiast wyższe stężenia (50-70 %) — dzięki zatrzymywaniu wody — zmniejsza­ją nadmierne rogowacenie naskórka. Można go używać seriami, z przerwami 1-4 tygodniowymi. Takie seryjne zastosowanie powoduje wzrost ak­tywności fibroblastów, zwiększenie wytwarzania kolagenu oraz elastyny, co w konsekwencji przy­wraca skórze elastyczność i blask.

Kwas trój­chlorooctowy (TCA) — jest to pochodna kwasu octowego. Głębokość jego działania jest zależna od zastosowanego stężenia. I tak: stężenie 10­-25 % — powoduje powierzchowny peeling; stę­żenie 26-50 % — peeling pośredniej głębokości; stężenie 51-75 % — głęboki peeling. Oprócz stężenia na głębokość penetracji, wpływ mają inne czynniki, takie jak grubość skóry, umiejscowienie zmiany, rodzaj patologii. Największą zaletą TCA jest ich uniwersalność, tzn. u jednego pacjenta można zastosować róż­ne stężenia w zależności od rodzaju zmian (np. mniejsze stężenie w okolicach oczu, większe na policzkach). Inne zalety to: brak doniesień o reakcjach alergicznych na preparat, brak dzia­łania ogólnoustrojowego, brak efektu wybiela­nia skóry (efekt taki daje stosowanie fenolu), możliwość stosowania na różne obszary ciała — klatkę piersiowa, szyję, ręce. Powrót do pracy po peelingu średnio głębokim wynosi 5-7 dni, a po głębokim — około 10 dni.

Fenol — jest środ­kiem najczęściej stosowanym w zabiegach głę­bokiego peelingu twarzy. Jego aplikacja na skórę powoduje kontrolowane oparzenie chemiczne pośredniej grubości, co po wygojeniu daje gład­ką, napiętą, młodziej wyglądającą skórę twarzy. Zmiany kliniczne obserwowane po peelingu są skutkiem zmian w naskórku i warstwie brodaw­kowatej, tzn. usunięcia uszkodzonej, zwyrod­niałej tkanki sprężystej i zastąpienie jej nowo powstałym kolagenem i włóknami sprężystymi. Jak w każdym oparzeniu pośredniej grubości, gojenie postępuje z przydatków skóry (gruczo­ły potowe, łojowe, mieszki włosowe). Regenera­cja naskórka zaczyna się po 48 godzinach i trwa do 7 dni. Natomiast całkowita odnowa skóry jest obserwowana w badaniach histologicz­nych po 3 miesiącach. Efekt działania fenolu jest długotrwały — trwa nawet do 20 lat. Należy pa­miętać, że jest to środek wchłaniany przez skó­rę, detoksykowany w wątrobie i wydalany przez nerki, stąd istnieją przeciwwskazania medycz­ne do zabiegu — cukrzyca insulinozależna, po­ważne choroby serca, niewydolność nerek. Inne przeciwwskazania to: pacjenci z ciemną karna­cją, pacjenci po oparzeniach twarzy, pacjentki zażywające estrogeny. Możliwe powikłania po zabiegu — przebarwienia skóry, blizny przerosłe, zakażenie, przewlekły rumień. Powrót do pra­cy po peelingu głębokim wynosi około 10-14 dni.

Peeling mechaniczny, dermabrazja — ope­racja polega na kontrolowanym, mechanicz­nym ścieraniu naskórka i górnych warstw skóry właściwej (do granicy warstwy brodawkowatej i siateczkowatej) za pomocą bębna z materia­łem ściernym (szczotka diamentowa, druciana, z papierem ściernym). Wskazaniami do zabie­gu dermabrazji są: blizny potrądzikowe, blizny po oparzeniach pośredniej grubości, blizny po ospie wietrznej, blizny pourazowe, tatuaże, po­wierzchowne zmarszczki twarzy, głównie wokół ust. W zależności od rozległości zmian, zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Odbudowa naskórka następuje w ciągu 5-10 dni. Gdy zmiany są głębokie — zabieg dermabrazji należy powtórzyć po kilku miesiącach. Po zabiegu powrót do pracy wynosi oko­ło 10 dni. Należy pamiętać o tym, że operacja nie zlikwiduje całkowicie blizn — staną się one jedynie mniej widoczne. Sukces dermabrazji za­leży od zdolności skóry do wytworzenia nowej warstwy naskórka i górnych warstw skóry wła­ściwej z przydatków skóry. Tam, gdzie nastąpi­ło ich zniszczenie (np. po radioterapii, głębokim oparzeniu) lub gdzie jest ich za mało (grzbieto­wa część ręki, powieki, dolna cześć szyi) istnie­je ryzyko opóźnionego gojenia i/lub przerosłych blizn. Każdy peeling, aby był udany wymaga pooperacyjnej współpracy pacjenta. To znaczy przynajmniej przez trzy do sześciu miesięcy na­leży unikać słońca oraz stosować kremy ochron­ne z filtrem. Zabiegów tego typu nie należy wykonywać przed wakacjami letnimi.

Lasery — termin laser jest akronimem Light Am­plification by Stimulated Emission of Radiation, czyli: wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania. Idea działania lasera ­przesyłanie energii za pomocą światła — opra­cowana została przez Einsteina w 1917 roku. Teorię w praktykę ubrał Teodor Maimon, gdy po raz pierwszy w 1960 roku zastosował wzbudzo­ny kryształ rubinu do wytworzenia promienia la­sera. W 1961 roku lasery zostały wykorzystane w medycynie — najpierw w okulistyce, następ­nie w dermatologii, ginekologii, neurochirurgii, otolaryngologii, urologii. Do chirurgii plastycz­nej lasery wkroczyły w latach 80-tych, kiedy to zauważono, że laser argonowy daje lepsze wy­niki leczenia zmian naczyniowych niż metody konwencjonalne. Natomiast w medycynie este­tycznej masowo zaczęto wykorzystywać lasery od 1995 roku, po ukazaniu się artykułu na te­mat wygładzenia zmarszczek twarzy za pomocą lasera CO2 . Istotą działania jest wytworzenie bardzo intensywnej, skupionej wiązki światła monochromatycznego (o jednej długości fali). Wiązkę światła uzyskuje się wzbudzając różne ośrodki – ciała stałe, ciecze, gazy. Do najczęściej używanych w medycynie laserów gazowych należą: lasery CO2, helowo-neonowe He-Ne, lasery ekscimerowe, argonowe i kryptonowe. Z laserów na ciele stałym, najbardziej znane są lasery na krysztale granatu itrowo-aluminiowego (YAG), domieszkowanego neodymem Nd (Nd — YAG), erbem (laser Er-YAG) lub holmem (laser holmowy). Światło lasera docierając do żywej tkanki ulega odbiciu, rozproszeniu, przejściu (transmisji) i pochłonięciu (absorpcji). Światło odbite jest niebezpieczne dla lekarza wykonu­jącego zabieg. Rozproszenie wiązki może po­wodować uszkodzenia przyległych struktur — jest to bardzo istotne podczas zabiegów oku­listycznych, gdzie operowane struktury są mi­kroskopijnej wielkości. Energia, która przeszła przez naświetlaną tkankę może natomiast spo­wodować uraz termiczny przyległych struktur. W praktyce klinicznej wykorzystywane jest zja­wisko absorpcji światła laserowego, powodu­jące usunięcie docelowych tkanek poprzez odparowanie i koagulację. Obszar zniszczenia tkanki zależy od zawartości w niej chromoforów (wody, melaniny, hemoglobiny) oraz od długo­ści fali światła laserowego. Tkanki sąsiadujące mające małe powinowactwo do danej długo­ści fali nie są narażone na uszkodzenie.
Niektó­re zastosowanie laserów w chirurgii plastycznej: lasery CO2, Er:YAG, pulsacyjne — wygładzanie zmarszczek, naciąganie skóry twarzy, wygładza­nie blizn potrądzikowych, rhinophyma, korek­cja blizn; laser argonowy — zmiany naczyniowe, barwnikowe; laser rubinowy — usuwanie nad­miernego owłosienia. Możliwe powikłania po laseroterapii to: zakażenie wirusowe, bakteryj­ne, grzybicze; blizny przerosłe; przebarwienia; teleangiektazje.

Face-Lifting — operacja naciągnięcia skóry twa­rzy i szyi. Chirurgia podnoszenia tkanek twarzy rozwinęła się w XX wieku. Pierwsze opisy zabie­gów pojawiły się w 1906 roku (Lexer), po nich face-lifting wykonywało wielu chirurgów i dermatologów. Współczesne metody face-liftingu datują się od 1974 roku, gdy Skoog opisał prepa­rowanie powięzi powierzchownej twarzy wraz z mięśniem szerokim szyi. Celem face-liftingu jest odmłodzenie konturów twarzy oraz przednich i bocznych obszarów szyi. Najlepszymi kandydatami do operacji face-liftingu są osoby w dobrym stanie fizycznym i psychicznym, nie­palący, bez nadwagi, w wieku 45-55 lat. Przeciw­wskazaniem do zabiegu są m.in. choroby tkanki łącznej — np. scleroderma, zespół Ehlers-Dan­los, choroby ogólnoustrojowe, takie jak nieusta­bilizowane nadciśnienie, sterydoterapia.

Istnieją cztery podstawowe metody odmłodzenia twarzy przez chirurgiczne naciągnięcie tkanek: nacią­gnięcie skóry; naciągnięcie skóry i SMAS (układ rozcięgnowy mięśni powierzchownych) — pla­tysma (miesień szeroki szyi); naciągnięcie skóry i SMAS — platysma oraz podwieszenie środkowej części twarzy; głęboki — podokostnowo — podpowięziowy oraz kombinacja 1, 2, 3. Metody te można stosować z użyciem metody otwartej (z usunięciem skóry), endoskopowej (bez wycię­cia skóry), mieszanej (półotwartej). I tak np. pa­cjenci z dużą wiotkością skóry kwalifikują się do liftu otwartego, a młodzi (ok. 45 roku życia) z do­brze napiętą skórą — do liftingu endoskopowego. Zabieg face-liftingu pozwala na korekcję następujących zmian: górnej części twarzy poprzez podniesienie czoła — usunięcie zmarszczek poziomych czoła, zmarszczek gładyszki, opa­dania brwi; w 1/3 środkowej części twarzy — po­prawę okolic okołooczodołowych, jarzmowych, poprawę zarysów policzków; 1/3 dolna twarzy — podniesienie tkanek po bokach policzków (tzw chomiki), podniesienie okolicy fałdów nosowo­-wargowych, (ale nie ich spłycenie); szyja — poprawa kąta szyjno-podbródkowego, poprawa zarysu kątów żuchwy.

Face-lifting można uzupeł­niać innymi operacjami, jak np. modelowanie podbródka przez odsysanie tkanki tłuszczowej, wypełnienie fałdów nosowo — wargowych przez implantację tkanki tłuszczowej czy plastyka po­wiek. Operacja trwa od 3 do 5 godzin. Wykonu­je się ją w znieczuleniu ogólnym i miejscowym lub tylko miejscowym z sedacją dożylną. Po za­biegu pozostają dobrze ukryte blizny w skórze owłosionej głowy oraz przed uchem. Możliwe powikłania to krwiak, uczucie drętwej twarzy przez kilka miesięcy, uszkodzenie jednej z ga­łązek ruchowych nerwu twarzowego, martwi­ca skóry, długotrwały obrzęk. Dobrze wykonany zabieg face-liftingu nie zatrzyma procesu starze­nia, ale cofnie czas o 5-10 lat. Prawidłowo wy­konana operacja wystarcza na 5-10 lat.

Modelowanie ciała

Odkładanie się tkanki tłuszczowej u mężczyzn i kobiet przebiega według ustalonego wzor­ca, ściśle związanego z genami oraz hormona­mi płciowymi. I tak u młodych kobiet tkanka tłuszczowa odkłada się głównie wokół bioder i ud (typ gynoidalny, gruszki), a u mężczyzn — na brzuchu i tułowiu (typ androidalny, jabłka). Rozkład tkanki tłuszczowej w okresie pomenopauzalnym u kobiet zmienia się na męski — prawdopodobnie z powodu spadku poziomu estrogenów — z typową dolegliwością — zani­kiem wcięcia w pasie. U obu płci wraz z wie­kiem obserwuje się zmianę w rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej — tzn. następuje wzrost ilości tłuszczu śródbrzusznego z następowym zmniej­szeniem tłuszczu podskórnego i przenikaniem komórek tłuszczowych do i między mięśnie.
Oprócz zaburzeń konturów ciała, związanych z nadmierna ilością tkanki tłuszczowej, wraz z wiekiem dochodzi do zwiotczenia skóry. Poja­wiają się rozstępy, skóra przypomina skórkę po­marańczowa (cellulitis). Zmiany te widoczne są zwłaszcza u kobiet. Czynnikami, które mają na to wpływ — oprócz starzenia i genów — są prze­byte ciąże, znaczne wahania wagi, zażywane leki (zwłaszcza hormonalne) oraz siedzący styl życia. Istnieją 2 główne metody leczenia defor­macji konturu ciała. Jedna z nich to liposukcja, czyli odsysanie tkanki tłuszczowej, drugi to za­biegi body lift, czyli wycięcia nadmiaru zwiot­czałej skóry i tkanki podskórnej brzucha, ud, pośladków, ramion. Obie metody można sto­sować oddzielnie lub razem, jedno- lub dwu­etapowo.

Liposukcja — to zabieg polegający na wymode­lowaniu ciała (m.in. brzucha, bioder, ud) przez trwałe usunięcie komórek tłuszczowych z miejsc nie poddających się odchudzaniu, tzn. ćwicze­niom i diecie. Kandydatka do operacji powin­na mieć wagę zbliżoną do idealnej oraz dobrze napiętą i elastyczną skórę. W 1921 roku jako pierwszy zastosował liposukcję Dujawier. Pró­bując odessać tłuszcz z okolic kolan baletnicy, uszkodził tętnicę udową, co zakończyło się am­putacją nogi. Współczesne techniki odsysania tkanki tłuszczowej datują się na lata 80-te XX wieku. Zabieg — wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub zewnątrzoponowym — polega na wprowadzeniu przez małe nacięcia specjalnych rurek podłączonych do urządzenia ssącego. Pe­łen efekt operacji jest widoczny po 6 miesiącach do 1 roku (im więcej tłuszczu usuwamy oraz im starsza osoba, tym więcej czasu potrzebuje skóra na zaadaptowanie się do nowego kształ­tu ciała). Po zabiegu powrót do pracy jest moż­liwy w ciągu tygodnia. Przez 6 tygodni należy nosić specjalne ubranie uciskowe oraz wykony­wać masaże miejsc operowanych. Możliwe po­wikłania po zabiegu to — zakażenie, asymetria, nierówność zarysów i kształtu operowanej oko­licy. Należy pamiętać o tym, że usunięte komór­ki tłuszczowe nie zostaną zastąpione przez inne, ale te, które pozostały, mogą przerosnąć, a wte­dy całkowita masa tkanki tłuszczowej w danym obszarze zwiększy się.

Body lift — stosuje się u kobiet i mężczyzn mają­cych luźną, wiotką skórę ud, pośladków, ramion, brzucha. Najczęściej wykonywaną operacją typu body lift jest abdominoplastyka, czyli wy­cięcie luźnej, wiotkiej skóry brzucha, najczę­ściej z rozstępami skórnymi. Zasadą w tego typu zabiegach jest wycięcie wiszącej skóry i tkanki podskórnej z wykorzystaniem linii cięć, dają­cych łatwo się ukryć pod bielizną, strojem kąpie­lowym. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym lub zewnątrzoponowym. Polega na odpreparowaniu fałdu skórno — tłuszczowego do wysokości łuków żebrowych, naciągnięciu go ku dołowi, a następnie wycięciu jego nad­miaru wraz z ewentualnymi rozstępami. Pę­pek zostaje przemieszczony w nowe miejsce lub pozostawiony w starym (tzw. mini abdomi­noplastyka). Osłabione mięśnie przedniej ścia­ny brzucha wzmacnia się przez zszycie ich w linii środkowej ciała, co daje wąską talię i sil­ną przednią ścianę brzucha. Po operacji pozo­staje linijna blizna tuż nad włosami łonowymi oraz — jeśli nastąpiło przemieszczenie pępka — okrągła blizna dookoła pępka. Brzuch jest na­pięty oraz spłaszczony. Po zabiegu należy nosić ubranie uciskowe oraz wykonywać masaże. Po­wrót do pracy następuje po około 7-10 dniach. Możliwe powikłania po zabiegu — krwiak, se­roma, martwica skóry, zakażenie, opóźnione gojenie rany, asymetria. Obydwie metody moż­na łączyć — tzn. liposukcja może być połączona z plastyką brzucha. Wtedy zabieg jest wyko­nywany jednoczasowo lub w dwóch etapach — najpierw odsysa się tkankę tłuszczową, potem po obkurczeniu się skóry wykonuje się wycię­cie fałdu skórno — tłuszczowego. Ostateczny wynik operacji zależy od pacjentki — jeśli chcia­ła się tylko pozbyć tkanki tłuszczowej z brzu­cha — sam zabieg operacyjny jej wystarczy. Jeśli natomiast chce mieć piękne, wyrzeźbione cia­ło — wymaga to od niej codziennych ćwiczeń i przestrzegania diety.

Powiększanie piersi, protezy piersi

Pierwsza próba powiększenia piersi miała miej­sce w 1895 roku, kiedy to Czerny z powodze­niem wszczepił tłuszczaka z pleców pod gruczoł piersiowy. Po Czernym czyniono próby powięk­szania piersi różnymi materiałami — parafiną, wolnymi przeszczepami tłuszczu, przeszcze­pami zdeepitelializowanej skóry, politetraflu­oroetylenem, płynnym olejem silikonowym, poliwinylowymi gąbkami — z miernym sukcesem. Nowoczesna epoka powiększania piersi zaczęła się w 1962 roku. Wtedy to Cronin i Gerow wszczepili pierwsze protezy piersi wypełnione żelem siliko­nowym. Od tego czasu są one używane głów­nie w operacjach kosmetycznych (80%) oraz do rekonstrukcji piersi po amputacji z powodu raka. Wszystkie dostępne na rynku implanty piersi mają zewnętrzną powłokę silikonową. Powłoka może być gładka lub porowata. Wśród materia­łów wypełniających są: żel silikonowy o różnych stopniach spoistości, roztwór soli fizjologicznej, hydrożel, polivinyl pyrolide (PVP). Najczęściej stosowane to implanty napełnione silikonem lub solą fizjologiczną.

Silikon lub polidimetylsilok­san (DMS) to polimer składający się z jednostek Si-O, z dołączonymi do atomów krzemu grupa­mi metylowymi. Może on występować w postaci płynnej, żelu lub gumy. Silikon jest wysoce bio-kompatybilny, nietoksyczny, nie powoduje aler­gii i jest odporny na biodegradację. Odpowiedź tkankowa na silikon jest ograniczona do słabej odpowiedzi organizmu na ciało obce, a miano­wicie do wytworzenia torebki łącznotkankowej. Zastosowanie silikonu w chirurgii plastycznej to implanty piersiowe w operacjach powiększenia piersi oraz w rekonstrukcjach piersi po amputa­cji, implanty do modelowania twarzy, implanty ściany oczodołu po złamaniach twarzoczaszki, ekspandery tkankowe, protezy jądra, sztuczne stawy palców, jako opatrunki w leczeniu blizn. Oprócz zastosowań w chirurgii plastycznej, sili­kon można spotkać w innych działach medycyny — kardiochirurgii (sztuczne zastawki, rozruszniki serca), ortopedii (sztuczne stawy), chirurgii dzie­cięcej (przetoki w wodogłowiu). W codziennym życiu, silikon używany jest do produkcji kosme­tyków, gumy do żucia, smoczków dla niemowląt itp.

Zabieg powiększenia piersi — przed opera­cją pacjentka dowiaduje się o implantach (kształt, wypełnienie, powierzchnia, profil), możliwydh li­niach cięć, miejscu umieszczenia implantu, moż­liwych powikłaniach. Istnieją cztery możliwe cięcia operacyjne: pod pachą, wzdłuż fałdu pier­siowego, wokół otoczki oraz — stosowane tylko w przypadku protez solnych — nacięcie w pępku. Każde z tych cięć ma swoje wady i zalety. Naj­częściej wykonywane są dwa rodzaje cięć: cięcie podpiersiowe i cięcie okołootoczkowe:

  • Cięcie podpiersiowe — długości około 5 cm, jest ideal­ne dla pacjentek, które karmiły piersią oraz po menopauzie, tzn. wtedy, gdy dolna część pier­si opada zasłaniając fałd piersiowy. Można je wykorzystać do operacji wymiany implantu na życzenie pacjentki lub do wycięcia torebki łącz­notkankowej, która w niektórych przypadkach może powodować bóle piersi i ich stwardnienie (tzw. przykurcz Beckera). Przeciwwskazaniem do wykonania tego rodzaju cięcia jest występowa­nie w wywiadzie keloidów (bliznowców).
  • Cięcie okołootoczkowe — jest praktycznie niewidocz­ne, umieszczone w dolnej 1/2 otoczki. Otoczka musi mieć odpowiedni rozmiar, protezy wkła­dane przez nią nie mogą być zbyt duże. Wady tego cięcia to: możliwość przecięcia przewodów mlecznych, co powoduje większą możliwość zakażenia oraz formowanie się cyst, co z kolei może być źle interpretowane na badaniu mammograficznym. Cięcie to nie jest wskazane dla kobiet zamierzających karmić piersią oraz tych o bardzo ciemnej otoczce.

Implant piersi może być umieszczony pod gruczołem piersiowym lub pod mięśniem piersiowym większym. Decyzja o umiejscowieniu zapada podczas konsultacji, po zbadaniu pacjentki (np. panie bardzo szczu­płe, z niedorozwojem tkanki gruczołowej lub cienką skórą muszą mieć implant umieszczony pod mięśniem piersiowym). Zabieg operacyjny wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Trwa on około 2 godzin. Polega na wytworzeniu kie­szeni pod gruczołem lub pod mięśniem piersio­wym większym, w której umieszcza się implant. Następnie rana zamykana jest za pomocą cien­kich szwów chirurgicznych, usuwanych po około 10 dniach. Po operacji konieczne jest ciągłe no­szenie dobrze dopasowanego biustonosza przez okres około 1 miesiąca. Bardzo ważnym elementem jest samodzielny, specjalny masaż piersi oraz masowanie i natłuszczanie blizn poopera­cyjnych. Powrót do pracy następuje po około 7-10 dniach. Możliwe powikłania pooperacyj­ne to: krwiak, zakażenie, przemieszczenie się implantu, przejściowe zmniejszenie czucia bro­dawki, przerosła blizna oraz mocny odczyn na ciało obce (protezę) i w konsekwencji wytworze­nie zaciskającej torebki wokół protezy.

Odstające małżowiny uszne

Początek odstawania uszu od czaszki obserwo­wany jest miedzy 3 a 4 miesiącem życia płodo­wego. Niecałkowite zwinięcie się grobelki w tym okresie powoduje większy niż 90° kąt muszlo­wo-łódkowy, wytwarzając deformację odstają­cych małżowin usznych. Prawidłowa małżowina uszna odstaje od powierzchni skroniowej czaszki około 25° u mężczyzn i 21° u kobiet, a mierząc w centymetrach — odległość przedniego brzegu obrąbka od czaszki powinna wynos 1,5-2,0 cm; gdy któryś z tych warunków nie jest spełniony (tzn. kąt >25° lub odległość > 2,0cm) może­my mówić o odstających małżowinach usznych. Charakterystyczne zmiany obserwowane w tym defekcie urody dotyczą: słabo wykształco­nej lub braku fałdu grobelki; zbyt głębokiej łód­ki (> 1,5cm); kąta muszlowo-łódkowego >90°. Deformacje te mogą występować samodzielnie lub razem. Od rodzaju zmian zależy rodzaj zabiegu operacyjnego.
Do czasów obecnych opi­sano około 200 sposobów operacji odstających uszu. Pierwszą korekcję uszu po urazie wyko­nał Dieffenbach w 1845 roku — zabieg polegał na wycięciu skóry na tylnej powierzchni małżo­winy i założeniu szwów. Natomiast pierwsza ko­smetyczna korekcja została wykonana przez Ely w 1881r. Początek XX wieku przyniósł meto­dy operacyjne, polegające na odtworzeniu fał­du grobelki poprzez wycięcie paska skóry oraz chrząstki wzdłuż całej grobelki (Luckett). Uszy operowane w ten sposób miały bardzo ostry, nienaturalny brzeg grobelki. Poszukując dalszych rozwiązań Converse i Wood — Smith zapropo­nowali przecięcie chrząstki po bokach odtwa­rzanej grobelki, a następnie zeszycie przeciętych brzegów, co daje uwypuklenie przemieszczo­nej części chrząstki w postaci grobelki.
Przełom w otoplastyce nastąpił w 1963 roku, po opubliko­waniu przez Mustarde metody polegającej na od­tworzeniu fałdu grobelki bez wycinania chrząstki. Odtworzenie fałdu grobelki uzyskiwał przez za­łożenie niewchłanialnych szwów materacowych pomiędzy tylną powierzchnią muszli a czółen­kiem. Obecnie najpopularniejszymi metodami są dwie ostatnie techniki (Conversa dla doro­słej, sztywnej chrząstki; Mustarde dla giętkiej chrząstki dzieci) uzupełniane dodatkowymi dzia­łaniami ułatwiającymi właściwe ułożenie ucha — np. nacinanie powierzchowne chrząstki, zało­żenie szwów między muszlą a okostną wyrostka.

Korekcja nosa

Istnieje wiele spo­sobów pomagających chirurgowi w planowaniu i przeprowadzaniu operacji nosa. Jednym z cie­kawszych jest opracowana przez Denisa Lee w 1982 roku plastikowa płytka umieszczana na twarzy pacjenta lub na zdjęciu 1:1, pokazują­ca idealne proporcje twarzy kobiecej. Jednost­ką pomiarową stała się szerokość żeńskiego oka, która wynosi około 3 cm. Płytka ta powstała na podstawie analizy twarzy 50 kobiet rasy białej, w powszechnej opinii uznanych za atrakcyj­ne. Podczas badania profilu nosa posługujemy się dwoma kątami — profilowym oraz nosowo — wargowym. Przyjmuje się, że ten pierwszy po­winien wynosić 30°-35° ten drugi zaś — 90°. Ana­lizując profil patrzymy też na stosunek grzbiet — czubek nosa, nos — bródka, słupek — skrzy­dła oraz na zarys czubka nosa. Zniekształcenia nosa możemy podzielić na wrodzone i naby­te. Wady wrodzone to m.in. długi nos, garba­ty nos, zapadnięty grzbiet nosa, zniekształcenie końca nosa, zniekształcenia związane z rozszczepem wargi. Najczęstszą
przyczyną znie­kształceń nabytych nosa są urazy powodujące skrzywienie przegrody chrzestnej i/lub kostnej nosa, zapadniecie grzbietu, wytworzenie garbu. Celem operacji nosa jest poprawa jego kształtu, a w konsekwencji uzyskanie harmonijnego wyglądu twarzy, oraz w przypadku skrzywie­nia przegrody nosowej — poprawa funkcji. Do dyspozycji mamy dwie techniki operacyjne ­z dojścia wewnątrznosowego (bez pozostawia­nia widocznych blizn) oraz z dojścia zewnątrz-nosowego (zostaje mała blizna na przegrodzie skórnej nosa).
Pierwszy sposób — tzw. meto­da otwarta — wykorzystywana jest do korekcji skomplikowanych zmian pourazowych nosa lub wad wrodzonych (np. nos po rozszczepie wargi i podniebienia). Zabieg operacyjny wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym lub w miejscowym. Przeciętnie trwa od 1 do 2 godzin. W zależności od zniekształcenia dotyczy tylko: czubka nosa — przy jego pogrubieniu, powiększeniu; całego nosa (tzw osteotomia nosa) — nos garbaty, duży lub krzywy; przegrody nosa — skrzywienie prze­grody nosa; grzbietu nosa — nos siodełkowaty. Po zabiegu, w niektórych przypadkach zakłada­ne są tampony do przewodów nosowych na 24­-48 godzin. Przez 5-7 dni należy nosić na nosie sztywny opatrunek unieruchamiający kości oraz chroniący przed urazem. U pacjenta po opera­cji występują obrzęki i zasinienia okolicy oczu, suchość w nosie. Objawy te mijają zwykle po 2 tygodniach. Powrót do pracy następuje po około 10-14 dniach. Po zabiegu należy unikać przez okres około 3-4 tygodni dużego wysił­ku (aerobic, dźwiganie ciężkich przedmiotów, itp.), sportów kontaktowych, ekspozycji nosa na działanie słońca, noszenia okularów. Koń­cowy efekt operacji uzyskuje się po upływie 6 miesięcy do 1 roku. Możliwe wczesne po­wikłania po zabiegu to krwawienie, zakaże­nie. Powikłania późne to m.in. nieregularności szkieletu nosa, asymetria, brak czucia czubka nosa, zmniejszenie przepływu powietrza w no­sie, zbyt wąski nos. Wszelkie zabiegi korekcyj­ne wykonuje się około 1 roku od pierwotnej operacji. Podczas planowania operacji korek­cyjnej nosa należy przeanalizować widok en fa­ce, profil pacjenta, widok nosa od dołu (kształt i rozmiar nozdrzy) oraz przeprowadzić bada­nie wewnętrzne nosa (pozycja przegrody, mał­żowiny nosowe, zastawki nosa, itp.).

Łysienie

W obrębie skóry owłosionej głowy znajduje się przeciętnie od 100 do 140 tys. włosów. Liczba ta zależy od koloru i grubości włosa. Im są one grubsze i ciemniejsze, tym jest ich mniej. Włos wyrasta z mieszka włosowego osadzonego w warstwie właściwej skóry głowy. Towarzyszy mu gruczoł łojowy i mięsień przywłośny. Wło­sy w skórze głowy rosną zwykle około 15 cm w ciągu roku, średnio 1 cm na miesiąc. Każdego dnia tracimy około 50 do 100 włosów. Każdy włos żyje własnym życiem, przechodząc cyklicznie trzy fazy: wzrostu — anagen (trwającą od 2 do 8 lat), przejściową — katagen (trwającą od 2 do 4 tygodni) spoczynku — telogen (trwa­jącą od 2 do 4 miesięcy). Po wypadnięciu stare­go włosa, na jego miejscu zaczyna rosnąć nowy włos i cały cykl powtarza się. Gdy wypada wię­cej niż 100 włosów w ciągu dnia, świadczy to o nadmiernej ich utracie i może nasuwać podejrzenie procesu łysienia. Wyróżniamy szereg przyczyn łysienia, które dzielimy na dwie grupy: z powstawaniem i bez powstawania blizn skóry owłosionej głowy. Najczęstszą przyczyną wypadania włosów jest łysienie androgenowe. Częstość jego występowania sięga 87 % przy­padków łysienia u mężczyzn i aż 8% wszystkich przypadków łysienia u kobiet. Przyczyną tego typu łysienia jest hormon męski testosteron, który pod wpływem enzymu 5-alfa reduktazy, ulega zmianie we krwi w dihydrotestosteron, który jest odpowiedzialny za stopniowy zanik mieszków włosowych. Hormony żeńskie — es­trogeny chronią włosy przed wypadaniem. Jed­nak we krwi kobiet znajdują się także hormony męskie, których przewaga w wyniku zaburzeń endokrynologicznych, lub w okresie po me­nopauzie może doprowadzić do trwałego wy­padania włosów.
Jedynym trwałym sposobem leczenie łysienia jest leczenie chirurgiczne po­legające na uzupełnianiu ubytków owłosienia skóry głowy autogennym przeszczepem miesz­ków włosowych. Zabieg przeszczepu włosów polega na pobraniu fragmentu skóry owłosio­nej z okolicy potylicznej głowy, odpowied­nim przygotowaniu mini- i mikroprzeszczepów, a następnie umieszczeniu ich w obszarach wy­łysiałych lub przerzedzonych. Zabieg wykonu­je się najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Liczba przeszczepów stosowanych podczas jednego zabiegu zależy od wielkości łysiny oraz od grubość i koloru włosów. W zależno­ści od rozmiaru łysiny dokonuje się od 500 do 3000 przeszczepów podczas jednej operacji. Wielokrotnie zabieg bywa powtarzany celem uzyskania lepszej gęstości włosów. Autogenny przeszczep mieszków włosowych stał się obec­nie standardowym zabiegiem w leczeniu korek­cyjnym łysienia androgenowego u mężczyzn i kobiet, w łysieniu po napromieniowaniu oraz w operacjach naprawczych blizn pourazowych. Stosując tę technikę można odtwarzać nie tyl­ko owłosienie głowy, ale także brwi, rzęs, zaro­stu twarzy, torsu i okolicy łonowej.
Technika przenoszenia mieszków włosowych z jednego miejsca na głowie w obręb innego jest zna­na od ponad stu lat. Pierwsze doniesienie dotyczące przeszczepów włosów ukazało się w 1822 r. Ich , autorem był niemiecki lekarz Dieffenbach, który opublikował pracę przedstawiającą eksperymen­talne przeszczepianie sierści u zwierząt i piór u gęsi. Pierwsze próby przeszczepu włosów w okolicę oparzonej skóry owłosionej głowy dokonał w 1939 r. japoński lekarz Okuda. Twórcą współczesnej metody przeszczepu włosów stosowanej w łysieniu andorgenowym, był amerykański dermatolog Norman Orentreich. Jego artykuł opublikowany przez New York Academy of Sciences w 1959 r., stał się kamieniem węgielnym współczesnej chirurgii odtwórczej włosów. W 1981 r. Rolf Nordtróm opi­sał technikę zastosowania mikro- i miniprzeszczepów zawierających pojedyncze włosy, co znacznie podniosło walory estetyczne zabiegu. Natomiast w 1984 roku Headington jako pierwszy zdefinio­wat pojęcie zespołu mieszków włosowych (follicular units) dając podwaliny wykonywanych obec­nie zabiegów przeszczepu włosów w zgodzie z fizjoligią ich wzrostu. W Polsce pierwszych operacji przeszczepów włosów dokonał Jerzy Kolasiński w 1984 r.

Tags: , , , , ,

Ostatnia edycja przez

Skomentuj jako pierwszy!

Dodaj komentarz