Biopierwiastki występujące w organizmie znikomych ( śladowych ) ilościach. Stężenie określa się najczęściej jako tzw. ppm ( pars per milion ).
Bor
- Głównie w pokarmach roślinnych
- Działa korzystnie w zapaleniu kości
- Wzmaga rozrost mięśni
- Hamowanie osteoporozy (?)
Chrom
- Jako kompleks z drobnocząsteczkowym białkiem wchodzi w skład wielu układów enzymatycznych
- Podawany dzieciom niedożywionym ( zwiększa ich zdolność do utylizacji glukozy – działanie insulino-podobne )
- Występowanie : ziarna nie łuskanych zbóż , produkty mięsne , sery
Przyczyny niedoboru
- Zmniejszona dostawa z pokarmem
- Długotrwały znaczny wysiłek fizyczny
- Starzenie się
trójchlorek chromu
- Zwiększa i ułatwia zużycie glukozy do procesów energetycznych
- Obniża cholesterol
- Powyższa HDL
Cynk
Rola fizjologiczna
- Niezbędny do prawidłowej aktywności ponad 200 enzymów
- Czynnik warunkujący budowę białek i kw. nukleinowych
- Pełni rolę w odporności komórkowej
- Współdziała z wit. A przy wpływie na nabłonki
- Współdziała z hormonami ( np. insulina , gonadotropina )
- Bierze udział w przemianie reionol – retinal
Przyczyny niedoboru
- Żywienie pozajelitowe
- Wegetarianizm
- Ludzie starsi
- Sportowcy wyczynowi
- Ch. Crohna , Colitis Ulcerosa , marskość wątroby
Niedobór
- Zahamowanie wzrostu u dzieci
- Upośledzenie łaknienia
- Niedoczynność gruczołów płciowych
- Upośledzone gojenie ran
- Zmiany skórne
- Zwiększona podatność na zakażenia
Najczęściej w preparatach złożonych ( głównie z Cu i Se ). Nieobecny w preparatach dla dzieci i kobiet w ciąży
Miedź
- Wchodzi w skład 12 białek tzw. miedziozależnych
- Bierze udział w procesach oddychania wewnątrzkomórkowego
- Ceruloplazmina , nadtlenkowa dysmutaza Zn-Cu , haptokupreina – biorą udział w odtruwaniu organizmu
- Podstawowe białko zawierające Cu – ceruloplazmina
- Potężny antyutleniacz
- Uczestniczy w I fazie reakcji obronnych organizmu
Przyczyny niedoboru
- Przewlekłe biegunki u dzieci karmionych samym mlekiem
- Celiakia
- Żywienie pozajelitowe
- Nadmiar cynku ( antagonizm )
- Długotrwałe zażywanie antacida
- Długotrwałe podawanie megadawek wit. C
Niedobór
- Hiprecholesterolemia
- ↑LDL, ↓HDL
- niedokrwistość , granulocytopenia
- osteoporoza
Cu niezwiązana z białkami jest toksyczna.
Zatrucie : nudności , wymioty , niedokrwistość hemolityczna )
Molibden
Warunkuje aktywność wielu oksydaz
Niedobór ( opisano 1 przypadek )
- Tachykardia
- Tachypnoe
- Zaburzenia widzenia
- Wysoki poziom siarczanów we krwi
- Objawy ustąpiły po podaniu anionianu molibdenu
Hamuje powstawanie nowotworów (nie udowodniono jeszcze). Rola w profilaktyce próchnicy.
Selen
Jako selenocysteina wchodzi w skład peroksydazy glutationowej.
Występowanie – brokuły , grzyby , seler , kabaczki , czosnek , ryby , mięso
Działanie:
- Współdziała z witaminą E w stabilizacji błon komórkowych
- hepatoprotekcyjnie
- Immunostymulująco
- Korzystnie działa w niedokrwieniu mięśnia sercowego
- Antyalergicznie
- Odtrutka w stosunku do rtęci i kadmu
- Przeciwzapalnie
Żelazo
- Wchodzi w skład ferroprotrein ( najważniejsze – hemoglobina i mioglobina )
- Wchłania się w dwunastnicy i jelicie cienkim
- We krwi transportowane przez transferynę
- Zapas ustrojowy żelaza znajduje się w ferrytynie i hemosyderynie
Badania rozpoznawania niedoboru
- Wchłanianie z przewodu pokarmowego
- Stężenie ferrytyny
Przyczyny niedoboru
- Krwawienia
- Wzrost zapotrzebowania
- Spadek wchłaniania i/lub dowozu
- Niedokrwistość
- preparatami p.o. – fizjologiczne i bezpieczne
- Szybka reakcja organizmu na leczenie ( niedokrwistość ustępuje po 2-3 miesiącach leczenia , uzupełnienie zapasów tkankowych wymaga podawania przez kolejne 3-6 miesięcy )
- Pozajelitowo
- Upośledzone wchłanianie
- Nietolerancja preparatów doustnych
- Długotrwałe krwawienie
- Znaczny niedobór żelaza późno w ciąży
v i.m.
- bóle i nacieki w miejscu wstrzyknięć
- długotrwałe przebarwienie
- powiększenie węzłów pachwinowych
v i.v.
- bóle i zawroty głowy
- zaczerwienienie skóry
- tachykardia
- poty
- wymioty
- bóle brzucha
- duszności , sinica
przeciwwskazania
- chory gorączkujący
- niewydolność nerek i/lub wątroby
- choroba alergiczna
przy przedawkowaniu – defrokamina ( tworzy kompleks z jonami żelaza łatwo wydzielany do moczu ) lepiej wchłania się na czczo , ale jest lepiej tolerowane po posiłku/ Hemofer , Ferrlecit , Ascofer
Jod
Niezbędny do prawidłowego funkcjonowaia gruczołu tarczowego
W niedoborze rozwija się wole.
Wielokrotne podawanie małych dawek judu może doprowadzić do hypertyreozy
Wielokrotne podawanie dużych dawek powoduje ”paradoksalną” hypotyreozę
Zastosowanie – Chorzy przygotowywani do tyreidektomii
- Stwardnienie gruczołu ,
- zmniejszenie unaczynienia
- zmniejszenie gruczołu
- Roztwór Lugola
Fluor
Szkliwo zębów , niewielka ilość ilość kościach
Niedobór – Próchnica ( fluorowanie wody jako profilaktyka )
Nadmiar – osteomalancja
Zaleca się stosowanie łącznie z wapniem i wit. D3
Zastosowanie w leczeniu osteoporozy posteroidowej
Skomentuj jako pierwszy!