Odmą opłucnową nazywamy obecność powietrza w jamie opłucnej z następowym zapadnięciem płuca po tej samej stronie.
W warunkach prawidłowych jama opłucnowa zawiera 1-20 ml. surowiczego płynu. Wytwarzanie i wchłanianie oraz prędkość przepływu zależą od:
- ciśn. hydrostatycznego
- osmotycznego
- tkankowego
Odma opłucnowa powstaje przy przedostawaniu się powietrza do jamy opłucnowej:
- z zewnątrz wskutek urazu – O.POURAZOWA i O.JATROGENNA
- z miąższu płucnego w wyniku:
- pęknięcia pęcherza rozedmowego lub pęcherzyków płucnych położonych podopłucnowo u osób pozornie zdrowych – O.SAMOISTNA PIERWOTNA lub przebicia się ogniska chorobowego w przebiegu chorób płuc i oskrzeli (ropnia, tbc, zapalenia i rozedmy płuc i in.) – O.SAMOISTNA WTÓRNA
Rys historyczny:
Starożytność (Arystoteles) – pierwsze opisy odmy opłucnowej
- 1759 (Meckel) – pierwszy opisał prężną odmę opłucnową
- 1819 (Laennec) – pierwszy opisał objawy odmy opłucnowej
- 1932 (Kjaergaard) – stwierdził że przyczyna odmy opłucnowej są pęknięte pęcherze rozedmowe
- 1873 (Noble) – po raz pierwszy zastosował podwodny drenaż opłucnowy
- 1937 (Bigger) – torakotomia i resekcja pęcherzy rozedmowych
- 1941 (Churchil) – mechaniczna abrazja opłucnej
- 1956 (Gaensler) – częściowa pleurektomia
Podział odmy opłucnowej
- Odma samoistna
- Pierwotna (brak współistniejącej choroby płuc)
- Wtórna (obecność współistniejącej patologii płucnej)
- POChP
- Rozedma pęcherzowa i rozsiana
- Stany zapalne
- Nowotwory
- Choroby układowe
- Odma związana z miesiączka
- Odma pourazowa
- Urazy tępe
- Urazy penetrujące
- Jatrogenna
Podział makroskopowy Vanderschuerena:
- Stopień I – brak pęcherzy i pęcherzyków rozedmowych w miąższu płuca – 30 – 40% chorych
- Stopień II – obecność zrostów opłucnowych przy braku pęcherzy rozedmowych – 12 – 15% chorych
- Stopień III – pęcherze rozedmowe poniżej 2cm – 28-41% chorych
- Stopień IV – liczne pęcherze rozedmowe, większe niż 2cm
Samoistna pierwotna odma opłucnowa
- Występuje ona u 6-7 (najczęściej u młodych, szczupłych wysokich) mężczyzn na 100,000 i 1-2 kobiet na 100.000
- Stwierdzono predyspozycję rodzinną
- Nieznacznie częściej dotyczy prawego płuca
- Odma obustronna występuje u <10% pacjentów
- Odma prężna jest stwierdzona u 2-3% chorych, a istotny krwiak opłucnej u 5%.
- Średnio stwierdza się pierwszy nawrót odmy u 25% chorych, a po drugim epizodzie odmy dochodzi do nawrotu u ponad 50% chorych
Objawy i rozpoznanie
- Ostry ból w klatce piersiowej z towarzyszącą dusznością
- Uporczywy, suchy kaszel
- Badanie fizykalnym stwierdzamy
- nieznacznie powłóczenie po stronie chorej
- wypuk nadmiernie jawny
- osłabienie drżenia głosowego
- osłabienie lub brak szmeru pęcherzykowego
- Tachykardia
- Rtg w projekcji PA i bocznej potwierdza rozpoznanie
Objawy i rozpoznanie
W przypadku odmy prężnej w obrazie radiologicznym stwierdzamy:
- zapadnięcie całkowite płuca
- przesunięcie struktur śródpiersia na stronę zdrową
- niskie, płaskie ustawienie kopuły przepony po stronie odmy
- w wyjątkowych przypadkach obraz radiologiczny odmy opłucnowej musimy różnicować z torbielami płucnymi lub dużymi pęcherzami rozedmowymi. W takich wątpliwych przypadkach badaniem rozstrzygającym jest TK.
W odmie prawostronnej występują takie objawy jak:
- rozszerzenie się klatki piersiowej – osłabione
- odgłos opukowy – wzmożony
- szmer oddechowy – nie ma lub osłabiony
- szmer dodatkowy – zwykle nie występuje
- odgłos mowy – osłabiony
Leczenie
- Czynny drenaż opłucnej jest leczeniem z wyboru
- Leczenie zachowawcze polegające na leczeniu spoczynkowym, gimnastyce oddechowej
- Odessanie powietrze z jamy opłucnej za pomocą igły i strzykawki
W wypadku, gdy mamy do czynienia z:
- odmy pourazowej – zamknięcie chirurgiczne rany penetrującej ścianę klatki piersiowej’
- odmy samoistnej – nakłucie jamy opłucnowej i odessanie powietrza, wprowadzenie drenu do jamy opłucnowej i zastosowanie ssania
- odma samoistna nawracająca – niekiedy torakotomia z wycięciem pęcherzy podopłucnowych
Powikłania odmy opłucnowej
- Przedłużony przeciek powietrza powyżej 72h.
- Niecałkowite rozprężenie płuca
- Prężna odma opłucnowa
- Rozedma śródpiersia
- Rozedma podskórna
- Współistniejący krwiak opłucnej
- Obustronna odma opłucnowa
Nawrót odmy
- Leczenie zachowawcze 30%
- Aspiracja 20-30%
- Drenaż opłucnowy 20-30%
- Pleurodeza (tetracyklina) 25%
- Pleurodeza ( talk) 7%
- Zabieg operacyjny 2%
Leczenie chirurgiczne samoistnej odmy opłucnowej – obecnie metoda z wyboru jest VATS, przy niemożności skutecznego zaopatrzenia miejsca przecieku lub innych przeciwskazaniach – torakotomia
Wskazania do operacyjnego leczenia odmy
- Przedłużony przeciek powietrza
- Brak całkowitego rozprężenia płuca
- Odma obustronna
- Masywny krwiak opłucnej
- Lotnik, łodzie podwodne
- Prężna odma
- Współistnienie dużego pęcherza rozedmowego
- Nawrót odmy
Skomentuj jako pierwszy!