Słowo odporność (immunitas) pochodzi od łacińskiego słowa munus znaczącego obowiązek, służbę. Immunitas = wolny od służby, wolny od cierpień – pierwotnie znaczyło odporność na zakażenia. Z czasem stało się wiadomym, że reakcje odpornościowe wywołane są nie tylko przez bakterie, ale i inne substancje rozpoznawane jako obce przez układ immunologiczny. Poznano wiele odmian reakcji odpornościowych i stwierdzono, że mogą one prowadzić nie tylko do opanowania zakażenia, ale i do rozwoju chorób. Najpierw zostaną w dużym skrócie omówione mechanizmy reakcji odpornościowych, zwłaszcza w aspekcie uszkodzenia komórek i tkanek, tak, aby nie wyręczać podręczników immunologii. W tym dziale nie będą omówione reakcje immunologiczne, występujące w przebiegu chorób zakaźnych, schorzeniach systemowych i nowotworowych. Warto jednak pamiętać, że tylko nieliczne choroby człowieka nie wpływają na układ odpornościowy.
Techniki immunologiczne są pożyteczne nie tylko w badaniach naukowych, ale także stosowane są codziennie w laboratoriach klinicznych. Stanowi to podstawę immunodiagnostyki. Coraz szersze zastosowanie znajduje też immunoterapia np. w schorzeniach z niedoboru odporności, autoimmunizacji, niektórych typach nowotworów oraz immunosupresja w przeszczepach narządowych i schorzeniach autoimmunizacyjnych. Profilaktyka w postaci szczepień, uodpornianie bierne i czynne w olbrzymi sposób przyczyniły się do zwalczania chorób człowieka i zwierząt. Uodparnianie prawdopodobnie uratowało życie większej liczbie ludzi niż wszystkie inne leki razem wzięte.
Odpowiedź immunologiczna.
Odpowiedź immunologiczna dzieli się na dwie główne formy: wrodzoną (zespół stosunkowo prostych nieswoistych naturalnych mechanizmów ochronnych) i bardziej złożoną odporność nabytą, na którą składa się złożony system reakcji komórkowych i humoralnych, do których indukcji dochodzi w wyniku powtarzających się ekspozycji organizmu na obce antygeny (naturalne zakażenia, szczepienia).
Odporność wrodzona – jest odziedziczona i obejmuje m.in. bariery mechaniczne (skóra, błony śluzowe), siły mechaniczne (np. ruch rzęsek nabłonka drzewa oskrzelowego usuwający z dróg oddechowych pył i bakterie) czy substancje wydzielnicze. Przykładowo properdyna jest białkiem osocza, które uruchamia alternatywną drogę uczynnienia dopełniacza. Dopełniacz może być także aktywowany w drodze alternatywnej przez niektóre mikroorganizmy. Składnik C3b dopełniacza wiąże się kowalentnie z drobnoustrojami i w drodze opsonizacji ułatwia ich fagocytozę. Na tej kaskadowej drodze powstaje szereg substancji ochronnych. Lizozym jest zasadowym, nisko molekularnym białkiem obecnym we łzach, wydzielinie błony śluzowej nosa i jelit. Jest to silny czynnik bakteriobójczy niespecyficznie zabijający wiele bakterii. Ważną rolę odgrywają też granulocyty, monocyty, makrofagi, które posiadają zdolność do fagocytozy i śródkomórkowego zniszczenia mikroorganizmów
Odporność nabyta jest związana ze swoistymi reakcjami immunologicznymi wywoływanymi przez antygeny. Antygen to każda substancja chemiczna, która może wywołać swoistą reakcję immunologiczną. Pierwotna reakcja antygen – przeciwciało jest nasilana (zwielokrotniana) przez szereg zdarzeń, w których zaangażowane są komórki układu odpornościowego i pokrewne, takie jak makrofagi, bazofile i eozynofile oraz produkowane przez nie cytokiny. Odporność nabyta opiera się na zdolności układu odpornościowego organizmu do rozpoznania „własnego” od „obcego”, na wytworzeniu pamięci immunologicznej oraz na zdolności do uruchomienia zorganizowanej reakcji różnych komórek.
Zdolność organizmu do adekwatnej odpowiedzi immunologicznej nazywana jest immunokompetencją. Immunokompetencja zależy od właściwego anatomicznego i czynnościowego rozwoju układu odpornościowego, a także od skoordynowanej regulacji czynności jego składowych.
Skomentuj jako pierwszy!