Alloprzeszczepy mogą prowadzić do reakcji odrzucenia przeszczepu, za którą są odpowiedzialne mechanizmy, zarówno komórkowe jak i humoralne.
Istnieją dwie zasadnicze formy odrzucania przeszczepu: ostra i przewlekła. Odrzucanie ostre jest indukowane głównie przez komórki prezentujące antygen dawcy, głównie dendrytyczne, obecne w przeszczepionym narządzie. Aczkolwiek przeciwciała odgrywają tu niewątpliwie role, zwłaszcza w odrzucie nadostrym, to zasadniczym mechanizmem jest działanie cytotoksyczne limfocytów T. Limfocyty CD4 i produkowane przez nie cytokiny prowadza do wzbudzenia reakcji allogenicznej, w której biorą udział monocyty/makrofagi i inne komórki efektorowe przy pewnym udziale limfocytów CD8, B i komórek NK.
Odrzucanie przewlekłe ma zwykle u podstaw reakcje nadwrażliwości typu IV, choć biorą w nim udział także przeciwciała anty-HLA oraz czynniki nieimmunologiczne, np. zbliznowacenia narządu zapoczątkowane przez wcześniejsze epizody odrzucania.
Kliniczne i morfologicznie wyróżnia się odrzucenie ostre, (które dzieli się na: nadostre, przyspieszone i ostre) oraz przewlekłe.
Odrzucenie nadostre. Jest spowodowane obecnością przeciwciał skierowanych przeciwko głównym antygenom grupowym krwi lub anty-HLA-klasy I. Typowo reakcja nadostra zachodzi już podczas operacji lub bezpośrednio po niej. Zamiast zaróżowić się, przeszczepiona nerka np. pozostaje sina, wiotka. Po połączeniu naczynia dawcy i biorcy i krew biorcy napływa do naczyń przeszczepu, istniejące we krwi przeciwciała reagują z antygenami komórek śródbłonkowych przeszczepu. Znaczne uszkodzenie komórek śródbłonkowych prowadzi do wytworzenia zakrzepów uniemożliwiających przepływ krwi przez przeszczep oraz krwotoków śródmiąższowych. Taki przeszczep musi zostać natychmiast usunięty celem uniknięcia jeszcze poważniejszych komplikacji, zwłaszcza rozległej martwicy nerek.
Odrzucanie przyspieszone występuje w kilka dni po przeszczepie, najczęściej u chorych poddanych ponownemu przeszczepowi i jest spowodowane obecnością przeciwciał limfocytotoksycznych (nie ujawniających się w standardowej próbie krzyżowej). W bioptacie stwierdza się śródmiąższowe lub/i naczyniowe odrzucanie.
Odrzucenie ostre (klasyczne) występuje najczęściej w pierwszych kilku miesiącach po przeszczepie lub później, w zależności od efektywności leczenia immunosupresyjnego. Odrzucenie ostre obejmuje zarówno reakcję humoralną jak i komórkową. Przeciwciała uszkadzają śródbłonki naczyń, co jest powodem vasculitis. Najsilniej wyrażona reakcja zapalna stwierdzana jest w intimie tętnic średniej wielkości. Znaczne uszkodzenie naczyń z martwicą komórek śródbłonkowych może skutkować ogniskami martwicy. Z czasem przeważa nieostry naciek zapalny a proliferacja miofibroblastów i włóknienie intimy prowadzące do zwężenia światła naczyń. Reakcja komórkowa uwidacznia się jako naciek komórek jednojądrzastych, w kontakcie z komórkami miąższu przeszczepu. Gromadzą się limfocyty CD4 i CD8, ale także makrofagi, limfocyty B eozynofile i plazmocyty, co wskazuje na mieszany charakter reakcji. Mogą wystąpić wybroczyny krwawe i martwica pojedynczych komórek, potem ich uprzątanie i reakcja ziarninowa. Obraz histologiczny jest nieco inny, jeśli w leczeniu immunosupresyjnych stosuje się steroidy, a nieco inny po cyklosporynie (która sama może uszkadzać w niewielkim stopniu np. nerki).
Odrzucenie przewlekłe rozwija się powoli w ciągu lat. Tu również odgrywa rolę zarówno reakcja humoralna (przeciwciała), jak i komórkowa (limfocyty). Zmiany naczyniowe prowadzą do obliteracji światła tętnic (endarteritis), co w efekcie wiedzie do przewlekłego niedotlenienia i włóknienia. Zapalenie toczące się w zrębie też przyczynia się do destrukcji komórek miąższowych i wreszcie występuje wypadnięcie funkcji przeszczepionego narządu. W tak „odrzucanym” mięśniu sercowym np. dominująca zmianą morfologiczną jest rozległe włóknienie samego mięśnia oraz rozległe zmiany włókniste intimy naczyń wieńcowych. Podobnie nerka w przewlekłym odrzucie jest mała, atroficzna, pozaciągana, włóknista.
Skomentuj jako pierwszy!