Schistosomatoza (bilharcjoza)

Przewlekła choroba pasożytnicza, wywoływana przez rozdzielnopłciowe przywry krwi z rodzaju Schistosoma, bytujące w postaci dojrzałej w żyłach trzewnych. Gatunki chorobotwórcze dla człowieka :

• S. mansoni (żyła krezkowa dolna- j. grube )
• S. japonicum (żyła krezkowa górna – j. cienkie i grube)
• S. haematobium (żyły pęcherza moczowego )
• S. mekongi
• S. intercalatum
• S. mattheei

Epidemiologia

• Występuje u ponad 200 mln ludzi w 75 krajach ( Afryka, Azja, Am. Płd.) S. japonicum: Chiny, Indonezja, Filipiny
• S. mansoni:  Płw. Arabski, większość państw Afryki, Brazylia, Surinam, Wenezuela, Karaiby
• S. haematobium: Afryka Pn., Zach., basen M. Śródziemnego, Azja Płd.-Wsch
• Dorosłe postacie: dł. 12-26 mm, szer. 0,3 – 0,6 mm, czas życia 3-7 (30) lat

Cykl życiowy

• postać dorosła -jajo – miracidium -sporocysta – cerkaria -schistosomula – postać dorosła
• gospodarz ostateczny – człowiek
• gospodarz pośredni – ślimaki słodkowodne z gat. Bulinus,
• Biomphalaria, Oncomelania

Powikłania

1. niedokrwistość ( zmiany zapalno-krwotoczne w obrębie jelita cienkiego, grubego oraz pęcherza moczowego)
2. w obrębie pęcherza moczowego i narządów miednicy mniejszej powstają zmiany przerostowe i brodawczakowate—tendencja do wapnienia i bliznowacenia—zmiana warunków anatomicznych usposabiających do częstych infekcji bakteryjnych układu moczowego, przewlekłej uropatii zaporowej-przewlekłej niewydolności nerek—mocznicy.
3. ewentualne rakowacenie zmian brodawczakowatych poprzedzone długoletnim okresem zmian nabłonka o typie dysplazji z progresją jej stopnia.
4. w obrębie jelit powstają także twory polipowate oraz zmiany bliznowane błony śluzowej.
5. w przypadku dotarcia jaj do wątroby poprzez żyłę wrotną dochodzi do powstania odczynowych ziarniniaków kwasochłonnych  —zwłóknienie  —nadciśnienie wrotne—hepatosplenomegalia, wodobrzusze, rozwój krążenia obocznego.
6. w obrębie płuc—włóknienie ziarniniaków kwasochłonnych—włóknienie płuc—wzrost całkowitego oporu naczyniowego w krążeniu małym—serce płucne.7. migracja dorosłych osobników i jaj przywleczonych z prądem krwi przypadkowo do mózgowia i rdzenia kręgowego-przyczyna ogniskowych objawów neurologicznych, karłowatości przysadkowej, poprzecznego porażenia rdzenia kręgowego.

Diagnostyka

1. Wywiad epidemiologiczny, objawy kliniczne, eozynofilia.
2. 2-3 tygodnie po wystąpieniu objawów klinicznych obecne są dodatnie badania serologiczne( odczyn pośredniej hemaglutynacji z antygenami somatycznymi dorosłych postaci pasożyta lub test ELISA z rozpuszczalnym ekstraktem z jaj pasożyta jako antygenem)
3. diagnostyka parazytologiczna-możliwa po 6-8 tygodniach od zakażenia-obecność jaj przywr w osadzie moczu lub kale. Często skąpa ilość jaj w preparacie=>trudność diagnostyczna.
4. badanie hist-pat wycinków lub zeskrobin z jelita lub pęcherza moczowego

Leczenie

• Praziquantel (Biltricide) 40mg/kg ( 60mg/kg -S.j.)
• Metrifonate ( Bilarcil, Trichlofon)  – S.h.-7,5-10 mg/kg 3x co 2tyg.
• Oxamniquine ( Mansil, Yansil) – S.m. -15 mg/kg
• Lek z wyboru- PRAZYKWANTEL-w dawce 60mg/kg/m.c. podany jednego dnia w 2/3-ch dawkach podzielonych. Lek skuteczny w schistosomatozie wywołanej przez wszystkie cztery gatunki przywr. W przypadku S.mansoni i S.haematobium wystarcza dawka 40mg/kg/m.c.

Profilaktyka

1. odpowiednie zabezpieczanie kału i moczu.
2. stosowanie środków ślimakobójczych.
3. unikanie zanieczyszczonej wody.
4. stosowanie leczenia przeciwpasożytniczego

Odwiedzający wpisali takie problemy: