Schorzenia łojotokowe SEBORRHOEA. Kompleksowy przegląd.
Wzmożone wydzielanie łoju związane z:
- Pityrosporum ovale
- Czynnikami usposabiającymi
- Wrodzona skłonność
- Zaburzenia endokrynologiczne
- Zaburzenia układu nerwowego
LOKALIZACJA
- Owłosiona skóra głowy
- Czoło
- Nos
- Fałdy nosowo-policzkowe
- Okolice zauszne
- Okolica mostka i międzyłopatkowa
STAN ŁOJOTOKU JEST PODŁOŻEM DLA:
- Pityriasis seborrhoica
- Dermatitis seborrhoica
- Acne rosacea
- Acne vulgaris
ŁUPIEŻ ŁOJOTOKOWY /PITYRIASIS SEBORRHOICA/
- skóra gładka – p. alba (nieznana etiologia)
drobnopłatowe złuszczanie – białe dobrze odgraniczone ogniska skóry gładkiej
LECZENIE: maści i kremy steroidowe z dodatkiem antybiotyków
- skóra owłosiona (Pityrosporum ovale)
- seborrhoea sicca (p. simplex)
/pseudotinea amiantacea/
drobne łuski barwy białej na owłosionej skórze głowy
- seborrhoea oleosa
żółtawe strupy i cechy zapalenia na owłosionej skórze głowy
LECZENIE: szampony, pirytionian cynku, flutrimazol, ketokonazol, siarczek selenu lub płyny zawierające środki przeciwgrzybicze
POWIKŁANIA: pseudontinea, trwałe wyłysienie
RÓŻNICOWANIE: tinea capitis, psoriasis capitis, eczema
WYPRYSK ŁOJOTOKOWY/ ŁOJOTOKOWE ZAPALENIE SKÓRY /DERMATITIS SEBORRHOICA/
ETIOLOGIA: nieznana dokładnie, geny, drożdżaki, czynniki hormonalne, androgeny matki w postaci dziecięcej
Chorują małe dzieci do 3 m-ca życia i dorośli.
OBJAWY u dzieci: miękkie, tłuste szarożółte strupy, mocno umocowane, grudki, blaszki rumieniowo-złuszczające, zlewne rumienie
LOKALIZACJA u dzieci: początkowo na skórze owłosionej głowy, potem twarzy tułowiu, kończynach, w fałdach skóry
OBJAWY u dorosłych: obfite złuszczanie na podłożu zapalnym na skórze owłosionej głowy, żółtoszaro-pomarańczowe strupy, w fałdach sączenie
LOKALIZACJA u dorosłych: czoło, okolica zauszna, mostek, plecy, fałdy
WARINTY KLINICZNE:
- prakeratosis psoriasiformis
- varietas intertriginosa
- pruritus ani
- postać erytrodermiczna
Świąd jest rozmaicie nasilony, a choroba nawraca jesienią-zimą. U dzieci zmiany rozpoczynają się przed 3-cim m-cem życia i trwają do kilku m-cy. Zmiany nasilają stres, niska temperatura, bodźce chemiczne i fizyczne. U chorych na AIDS i zaburzeniami neurologicznymi choroba jest oporna na leczenie.
POWIKŁANIA: nieodwracalne przerzedzenie włosów i brwi
RÓŻNICOWANIE u dzieci: atopia, erythrodermia Leiner, histiocytoza X, psoriasis
RÓŻNICOWANIE u dorosłych: psoriasis, tinea cutis, intertrigo, pityriasis versicolor
LECZENIE u dzieci: złuszczanie 1% kw. salicylowym w oleju migdałowym, słabe lub średnie steroidy na zmianę z bazą
LECZENIE u dorosłych: złuszczanie 5% oliwą salicylową, szampony przeciwłojotokowe, preparaty przeciwgrzybicze, steroidy w połączeniu z środkami przeciwgrzybiczymi i przeciwbakteryjnymi, metronidazol, erytromycyna miejscowo
LECZENIE ogólne u dorosłych: ketokonazol, itrakonazol, tetracyklina, izotretinoina, PUVA, witamina C, PP, B12
TRĄDZIK RÓŻOWATY /ACNE ROSACEA/
ETIOLOGIA: nie do końca jasna, Demodex folliculorum, H. pylori, Pityrosporum ovale, wzmożona reakcja naczyniowa na twarzy, zaburzenia w układzie pokarmowym
WYSTĘPOWANIE: głównie u kobiet w okresie przekwitania
OBJAWY: napadowe zaczerwienienie (przejściowy rumień) → stały rumień → trwałe rozszerzenie naczyń (teleangiektazje) → drobne grudki i krosty /ew. torbiele łojowe i przerost tkanki łącznej – rhinophyma /
BRAK ZASKÓRNIKÓW
LOKALIZACJA: nos, policzki, czoło, broda, fałdy nosowo-policzkowe, szyja, mostek
POSTACIE:
- v r. teleangiectatica /vascular/
- v r. papulosa /papulopustulosa/
- v rhinophyma /sabecous hyperplasia/
- v r. fulminans
- v r. tuberculoides
- v r. ophtalmica
POWIKŁANIA: (10%) – zapalenie brzegów powiek, zapalenie spojówek, tęczówki i ciała rzęskowego, zapalenie rogówki (r. ophtalmica)
DIAGNOSTYKA: badanie mikologiczne, obecność H. pylori, diagnostyka przewodu pokarmowego, wiek i typowa lokalizacja
RÓŻNICOWANIE: DLE, Acne vulgaris, Lupoid miliaris disseminatus faciei
LECZENIE: przyczynowe, unikanie czynników drażniących, alkohol, zimne i gorące potrawy, czekolada, mocna kawa i herbata, palenie, stres
LECZENIE OGÓLNE: antybiotyki – tetracykliny i erytromycyna, metronidazol, retinoidy, arechina
MIEJSCOWE: erytromycyna, klindamycyna, metronidazol, retinoidy, słabe steroidy na krótko,
Witaminy przeciwłojotokowe: PP, B2, tokserutyna, wyciągi z kasztanowca. Solux z niebieskim filtrem, leczenie chirurgiczne – laser, dermabrazja, elektrokoagulacja
ZAPALENIE SKÓRY OKOŁUSTNE /DERMATITIS PERIORALIS/
ETIOLOGIA: nie w pełni jasna, fluorowane kortykosteroidy, kosmetyki. Dotyczy młodych kobiet
OBJAWY: drobne (1-3 mm) grudki i krosty na podłożu rumieniowym
LOKALIZACJA: symetrycznie na brodzie, fałdach nosowo-policzkowych, bez zajęcia czerwieni wargowej
LECZENIE: odstawienie preparatów wywołujących, ogólnie: tetracykliny, miejscowo: metronidazol
TRĄDZIK POSPOLITY /ACNE VULGARIS/
CZYNNIKI ROZWOJU:
- Zwiększona produkcja łoju i przerost gruczołów łojowych
- Androgeny /wzrost wrażliwości lub wzrost poziomu hormonów/
- Lokalizacja gruczołów /wrażliwość/
- Nie wszyscy z hiperandrogenizmem mają trądzik
- Nieprawidłowe złuszczanie się keratynocytów w mieszku włosowym
- Hiperproliferacja i nieprawidłowe różnicowanie /kwas linolenowy, bakterie, cytokiny, dyfuzja lipidów, cytokiny, Il-1α/
- Zbite skupiska komórek zmieszane z łojem
- Zaskórniki /microcomedo/
- Kolonizacja Propionibacterium acne
- Jest związek z działaniem antybakteryjnym a nasileniem zmian
- Ma to związek z mediatorem reakcji zapalnej
- Różnego stopnia odpowiedź gospodarza daje różnie nasilenie objawów
- Zapalenie i odpowiedź immunologiczna
- Nacieki z LT CD4 i uszkodzenie ściany /lipidy, korneocyty, bakterie/
- Neutrofile
- Zmiany zapalne maja różną morfologię i mogą przechodzić z jednego typu w drugi
ETIOLOGIA: nieznana, geny A.D. z różną penetracją
OBJAWY: zaskórnik otwarty (czarny czop bo FFA się utleniają), zaskórnik zamknięty (biały lub żółty, drobny, widoczny przy napięciu) – Acne comedonica
Przy rozwoju stanu zapalnego mamy:Ø Acne papulopustulosa
- Acne nodulocystica
- Acne cystica
- Acne phlegmonosa
- Acne fulminans
- Acne conglobata
- Acne keloidea
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA ETIOPATTOGENEZĘ:
- Acne vulgaris / juvenilis /
- Acne professionalis /chlorica, oleosa, picea/
- Acne postmedicamentosa /steroidy, lit, brom, jod/
- Acne cosmetica /pudry, róże/
- Acne neonatorum /hormony, środki pielęgnujące/
- Acne excoiriee
DIAGNOZA: obraz, przebieg, zaskórniki
RÓŻNICOWANIE: acne rosacea, folliculitis, milia, przerost gruczołów łojowych
LECZENIE MUSI OPIERAC SIĘ NA RÓWNOCZESNYM ZWALCZANIU DWÓCH LUB WIĘCEJ CZYNNIKÓW ETIOLOGICZNYCH
LEKI STOSOWANE MIEJSCOWO:
- Retinoidy: tretinoina, adapalen, tazaroten
- Nadtlenek benzoilu – 1-10%
- Antybiotyki 1-4% klindamycyna, erytromycyna, ew. z cynkiem
- Kwas azelainowy
- Kwas salicylowy
LEKI STOSOWANE DOUSTNIE:
Ø Antybiotyki (6,8 tyg. – 12,18 tyg.)
- Tetracyklina (0.75-1.5 g/d, potem 0.5 g/d)
- Doxycyklina (100-200 mg/d, potem 50 mg/d)
- Klindamycyna (300 mg/d)
- Minocyklina (100-200 mg/d) potem 50 mg/d)
- Biseptol (0.96 g/d)
- Isotretinoina (0.2-1.0 mg/kg/d przez 3-5 m-cy)
- Prednizon (0.5-1.0 mg/kg/d przez 2-6 tyg.)
- Dapson (100-200 mg/d)
- Cynk (200 mg/d)
- Witaminy PP, C, z gr. B, bez B12)
LECZENIE NIEFARMOKOLOGICZNE:
- Dieta
- Higiena
- Usuwanie zaskórników
- Światło słoneczne
- Delikatne peelingi chemiczne
- Edukacja na temat leczenia
- Psychoterapia
- Łagodny trądzik – miejscowo retinoid, przy pojawieniu się zmian zapalnych dodatkowo miejscowo antybiotykoterapia lun nadtlenek benzoilu
- Średnie nasilenie – miejscowo retinoid z doustnym antybiotykiem, ew. u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi lub opornych na leczenie tradycyjne leki hormonalne stosowane ogólnie
- Ciężkie i oporne postacie – isotretinoina stosowana doustnie, dodatkowo małe dawki steroidów 30-15 mg/d przy a. Fulminans
ŁYSIENIE /ALOPECIA/
- Alopecia areata
- Alopecia masculina androgenica
- Alopecia feminina androgenica
- Hipertrychosis
- Hirsutismus
ALOPECIA AREATA
LECZENIE: samoistny odrost w ciągu 1-2 lat u 30-60%; unikanie stresu, psychoterapia
Ogólnie: kortykosteroidy, cyklosporyna A, dapson
Miejscowo: iniekcje śródskórne steroidów, maści steroidowe, immunoterapia miejscowa (uczulenie 2% DPCP-on, SADBE potem podrażnianie wzrastającą dawką)
ALOPECIA MASCULINA ANDROGENICA
Predyspozycja genetyczna – dziedziczenie wieloczynnikowe, wielogenowe
Uwarunkowania androgenowe
- zależność od dwuhydrotestosteronu DHT a nie testosteronu T
- rola 5-α-reduktazy w powstawaniu DHT
- obecnośc receptorów dla androgenów
LECZENIE ogólne: finastyryd 1 mg/d, miejscowe: minoksydil 2 i 5% r-r, przeszczep włosów
ALOPECIA FEMININA ANDROGENICA
U kobiet m miejsce zwykle uogólnione łysienie z zachowaniem linii włosów na czole, a typowo przerzedzenie w okolicy ciemieniowej i skroniowej, mogą być też poprzeczne pobruzdowania na paznokciach
Leczenie ogólne: antyandrogeny tj. spironolakton, octan cyproteronu, miejscowo: minoksydil 2-5% r-r, leczenie chirurgiczne
Skomentuj jako pierwszy!