Endokrynologia jest to nauka o wydzielaniu wewnętrznym; gałąź medycyny zajmująca się badaniem roli hormonów i innych biochemicznych przekaźników w kontrolowaniu funkcjonowania organizmu oraz leczeniem zaburzeń endokrynologicznych (wydzielania lub metabolizmu hormonów).
Mimo że niektóre choroby o podłożu endokrynologicznym znane były już w czasach starożytnych (np. cukrzyca), to endokrynologia, zarówno jako nauka, jak i specjalizacja medyczna, powstała stosunkowo niedawno. W szeroko rozumianym znaczeniu jest nauką zajmującą się badaniem substancji wydzielanych do krwi i przenoszonych z krwią, mających znaczenie dla regulacji różnych funkcji organizmu. Pierwsza próba leczenia, którą można określić jako „leczenie hormonalne”, została podjęta w 1889 przez Ch. Brown-Sequarda. Stosował on wyciągi z jąder zwierzęcych i podawał je mężczyznom w celu opóźnienia procesu starzenia się. Leczenie to zapoczątkowało całą serię prób terapeutycznych, tzw. organoterapii, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Dzięki nim zaczęto stosować jednak na szerszą skalę wyciągi z nadnerczy i tarczycy, które były prekursorami używanych obecnie w leczeniu chorób endokrynologicznych, sztucznie syntetyzowanych hormonów – hydrokortyzonu (jeden z hormonów kory nadnerczy) oraz tyroksyny (jeden z hormonów tarczycy). Pierwszym otrzymanym w czystej postaci hormonem była sekretyna, substancja wydzielana przez komórki jelita cienkiego, stymulująca wydzielanie enzymów trzustkowych; hormon ten został odkryty i otrzymany w czystej postaci w 1902 przez E. Starlinga i W. Baylissa. W 1905 Starling użył określenia „hormon” w odniesieniu do substancji wydzielanych do krwi i mających działanie regulacyjne. Uczony ten przedstawił również zarys teorii, wg której procesy fizjologiczne regulowane są poprzez działanie substancji chemicznych (hormonów) oraz bodźców pochodzących z układu nerwowego. Na pocz. XX w. naukowcy otrzymali w czystej postaci wiele hormonów i często skutecznie stosowali leczenie hormonalne u chorych z zaburzoną czynnością gruczołów produkujących określone hormony. Wprowadzenie w latach 60. metod radioimmunologicznych przyczyniło się do dalszego rozwoju endokrynologii. Po II wojnie światowej do leczenia nadczynności tarczycy zaczęto wykorzystywać jod promieniotwórczy (w znacznym stopniu zmniejszyło to konieczność wykonywania operacji usunięcia gruczołu tarczowego). Połączenie radioaktywnych izotopów z przeciwciałami przeciwko hormonom umożliwiło oznaczanie stężenia hormonów we krwi, co z kolei pozwoliło na wczesne rozpoznawanie zaburzeń hormonalnych i ich skuteczne leczenie. Badania z wykorzystaniem znakowanych radioizotopami przeciwciał są jedną z ważniejszych technik laboratoryjno-diagostycznych XX w.
Skomentuj jako pierwszy!