Geniusz

Geniusz jest to w psychologii, osoba o niezwykłej potędze in­telektu.

Słowo geniusz używane jest w 2 ściśle powiązanych, lecz nieco odmiennych znaczeniach. W pierwszym sensie, spopularyzowane przez amerykańskiego psy­chologa L.M. Termana, odnosi się do wysokich zdolno­ści intelektualnych określanych za pomocą wystandaryzowanego wyniku testu. Wynik ten definiowany jest różnie i Terman umieszcza iloraz inteligencji potencjal­nego geniusza na poziomie 140 lub wyżej, czyli na poziomie osiąganym przez mniej więcej 1 osobę na 250. W tym sensie termin ten może być używany do charakteryzo­wania dzieci, które nie miały jeszcze możliwości osiągnięcia wybitnej pozycji dzięki swoim osiągnięciom. Coraz szerzej używanym i prawdopodobnie praktyczniej­szym w odniesieniu do takich dzieci jest pojęcie utalento­wane, przy czym przeprowadza się rozróżnienie na dzieci utalentowane pierwszego stopnia, czyli takie, które znaj­dują się wśród górnej 0,1% cz. społeczeństwa, oraz dzieci utalentowane drugiego stopnia, czyli takie, które mieszczą się w górnych 10% pozostałej cz. społeczeństwa. W drugim i bardziej potocznym sensie, wywodzącym się od dziewiętnastowiecznego brytyjskiego naukowca Galtona, słowo geniusz używane jest w odniesieniu do zdolności twórczych na wyjątkowo wysokim poziomie, któ­re doprowadziły do faktycznych osiągnięć, jednak za­wsze pod warunkiem, że osiągnięcie takie nie ma jedynie wartości przelotnej ani nie jest wynikiem przypadkowego powstania, jak w liniach dziedziczenia. Geniusz różni się od talentu zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Talent odnosi się do wrodzonych zdolności do pewnego specjalnego rodzaju pracy i su­geruje stosunkowo szybkie i łatwe nabywanie pewnych szczególnych umiejętności. Geniusz natomiast wiąże się z ory­ginalnością i kreatywnością oraz zdolnością myślenia i działania w niezbadanych uprzednio dziedzinach, a tym samym dawaniem światu czegoś wartościowego, czego inaczej świat nie mógłby uzyskać. Chociaż geniusze zazwyczaj pozostawiają swój niepowtarzalny ślad w poszczegól­nych dziedzinach, badania prowadzone nad wczesnym rozwojem wykazują, że ich inteligencja ogólna jest rów­nież wyjątkowo wysoka.