Hamowanie

Hamowanie jest to w psychologii, świadome lub nieświadome ograniczenie, ewentualnie powstrzymanie, pewnych pro­cesów lub zachowań, szczególnie impulsów lub pragnień. Hamowanie pełni niezbędne funkcje społeczne, osłabiając lub za­pobiegając działaniu jednostek pod wpływem niektórych impulsów oraz umożliwiając odroczenie nagrody za dzia­łania pożądane. Świadome hamowanie jest zjawiskiem codzien­nym, występuje zawsze wtedy, gdy jednostka doświad­cza dwóch kolidujących ze sobą pragnień.

Wg. psychoanalizy hamowanie jest gł. nieświadomym proce­sem, pośredniczącym pomiędzy superego (świadomo­ścią), a id (pragnieniami prymitywnymi). Tabu, takie jak te zabraniające kazirodztwa czy morderstwa, są przy­kładami społecznie narzucanych ograniczeń, mających status niepisanych praw. Ponadprzeciętny brak hamul­ców jest zwykle antyspołeczny i może być symptomem zaburzeń psychicznych, gł. zaburzeń zachowania osobo­wości socjopatycznej lub zaburzeń schizofrenicznych. Z drugiej strony zbyt silne zahamowania mogą mieć wpływ destrukcyjny na osobowość, prowadząc do neu­rotycznej niezdolności wyrażania pewnych uczuć albo do oziębłości seksualnej bądź impotencji. Hamowanie pełni również istotną rolę w warunkowaniu i uczeniu się, ponieważ or­ganizm musi nauczyć się powstrzymywać pewne instynktowne zachowania lub wcześniej wyuczone wzorce w celu opanowania nowych. W psychologii fizjologicznej termin ten odnosi się do zjawiska stłumienia aktywności elektrycznej neuronów.