Jajnik

Jajnik jest to parzysty gruczoł płciowy wytwarzający komór­ki płciowe i hormony niezbędne do reprodukcji.

U no­worodków i małych dziewczynek jajniki stanowią skupienie sznurów płciowych w tkance łącznej. Kiedy kobieta doj­rzewa, stopniowo powiększają się i zmieniają kształt. Owalne, dojrzałej, mają ok. 4 cm dl., 2 cm szer., 1,5 cm grubości i ważą 4-8 g. Łączą się z macicą i jajowodami poprzez liczne więzadła. Na chropowatej powierzchni jajnika znajdują się zmarszczki i guzkowate wyniosłości, będą­ce obszarami uszkodzonej tkanki (bliznami po ciałkach żółtych, powstałych po pękniętych pęcherzykach Graafa). Pęcherzyki Graafa (jajnikowe), zawierające niedoj­rzałe jaja, są obecne w jajniku od urodzenia; zwykle występu­je ich w tym czasie 150-500 tys.

Kiedy kobieta osiąga wiek młodzieńczy, ich liczba zmniejsza się do ok. 34 tys. Podczas aktywności rozrodczej – zwykle między 13 a 50 rokiem życia – dojrzałość osiąga tylko 300-400 pęche­rzyków. Co ok. 4 tygodnie w wieku reprodukcyjnym doj­rzewa tylko jeden pęcherzyk z dwóch jajników. Jajo znajdujące się wewnątrz pęcherzyka jest wyrzucane z jajnika do dalszych cz. dróg rozrodczych w celu zapłodnienia. Jeśli nie zo­stanie ono zapłodnione przez męskie nasienie, zostaje wydalone z ciała podczas menstruacji. Po menopauzie jajniki kurczą się, zawierają gł. starą tkankę włóknistą, a ilość wytwarzanego przez nie estrogenu znacznie spada. Jajniki pełnią także funkcje gruczołów endokrynowych, wydzielając do krwiobiegu dwa hormony – estrogen i progesteron. Estrogen, wydzielany przez pęcherzyki jaj­nikowe, kontroluje rozwój drugorzędowych cech płcio­wych oraz rozwój błony śluzowej wyścielającej macicę podczas cyklu menstruacyjnego. Progesteron, wydzie­lany przez komórki ciała żółtego, umożliwia zapłodnie­nie jaja, zabezpieczając je w drodze do macicy i podczas rozwoju.