Kość i kostnina

Kostnina w osteologii jest to istota kostno-chrzęstna kształ­tująca – podczas zrastania – wypełnienie łączące zła­mane końce kości. 1-2 dni po uszkodzeniu powstaje kostninę tymczasowa, obejmująca miejsce złamania.

Komórki kościotwórcze w okostnej mnożą się bardzo intensywnie, tworząc kołnierz wokół złamanych końców, wydłużają­cych się aż do wzajemnego połączenia. Ostateczna kostnina kształtuje się powoli jako tkanka chrzęstna, ulegająca następnie kostnieniu. 2-3 tygodnie później twarde wy­dłużenia – blaszki kostne – łączą złamane końce kości, która stopniowo powraca do swego pierwotnego kształ­tu. Kostnina ulega resorpcji przez ponad 1 miesiąc.

Kość

Kość jest to występująca tylko u kręgowców sztywna tkanka łączna składająca się z komórek osadzonych w twardej istocie międzykomórkowej, tworząca strukturalną kon­strukcję podpierającą ciało, umożliwiająca ruch (będąc  miejscem przyczepu dla mięśni i stanowiąc układ dźwi­gni), chroniąca mózg, rdzeń kręgowy i miękkie organy wewnętrzne.

Istota międzykomórkowa kości składa się ze związków or­ganicznych (osseiny zawierającej włókna klejodajne, sub­stancje białkowe i kolagen) oraz nieorganicznych (soli wapnia, gł. fosforanów i węglanów). Te składniki powią­zane są ściśle ze sobą (kryształy soli mineralnych zato­pione między włóknami kolagenowymi). Twarde krysz­tały soli mineralnych, dając bardzo dużą odporność na nacisk, czynią z kości materiał wyjątkowo wytrzymały na obciążenia. Włókna kolagenowe dodają sprężystości i wytrzymałości na rozciąganie, podnosząc opór kości na si­ły rozciągania. Komórki kostne – żywy składnik – sta­nowią tylko 1-5% całej objętości kości w szkielecie osobni­ka dorosłego. Wyróżniamy 4 ich podstawowe typy:

1. osteoblasty (komórki kościotwórcze), zlokalizowane na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni, dające początek nowej substancji międzykomórkowej oraz kontrolujące jej mineralizację;
2. osteoklasty (komórki kościogubne), znajdujące się na obu powierzchniach, powodujące resorbcję i niszczenie tkanki kostnej,
3. osteocyty – sta­nowiące o istnieniu kości jako tkanki żywej – powstające z przekształcenia osteoblastów po wytworzeniu przez nie substancji międzykomórkowej oraz
4. niezróżnicowane mezenchymatyczne komórki kostne, występujące gł. na okostnej (błonie pokrywającej kość) i w przestrzeniach we­wnętrznych, z których powstają nowe osteoblasty i oste­oklasty.

Większość kości, przede wszystkim kości długich, zbudowa­na jest z 2 rodzajów struktur. Trzony kształtuje istota zbi­ta, a rozszerzone końce zw. nasadami zawierają zwykle istotę gąbczastą z cienką warstwą korową lub zewnętrzną  warstwą istoty zbitej; takie ukształtowanie pozwala prze­nosić ciężar i nacisk z trzonu kości na stawy. (układ Haversa, inaczej osteon, stanowi podstawową jednostkę strukturalną i czynnościową substancji zbitej kości blaszko- watej. Składa się z centralnie leżącego, zwykle pojedyn­czego naczynia krwionośnego, otoczonego warstwami (blaszkami kostnymi) kolagenu i soli mineralnych, two­rzącymi koncentryczne walce; zorientowany jest zwykle w osi długiej kości. Układ Haversa wokół kanału centralne­go zawiera dużą liczbę małych przestrzeni zw. jamkami kostnymi, w których znajdują się – połączone siecią row­ków i drobnych kanałów – osteocyty. Kanały te stanowią drogę przepływu płynów zaopatrujących i odżywiających tkankę kostną. Istota gąbczasta nie ma osteonów; zbu­dowana jest ze złożonego układu jam podzielonych blaszkami kostnymi zw. beleczkami. Beleczki kostne – ułożone wzdłuż linii obciążeń kości – dają dużą wytrzyma­łość istocie gąbczastej.

Powstawanie kości, zw. kostnieniem, rozpoczyna się ok. 3 miesiąca życia płodowego człowieka i kończy do­piero u osobników dorosłych. Proces ten może przy­bierać dwie formy prowadzące do 1) powstania kości zbi­tej lub 2) powstania kości gąbczastej. Powstawanie kości zbitej rozpoczyna się na podłożu chrzęstnym szkieletu za­rodkowego. Osteoblasty znajdujące się wewnątrz chrząstki wydzielają galaretowatą substancję podsta­wową zw. osteoidem, składającą się z kolagenu, mukopolisacharydów i organicznych substancji klejodajnych. Komórki chrzęstne z czasem obumierają i za­stępowane są osteoblastami skupiającymi się w punk­tach kostnienia. Większość kości krótkich ma pojedynczy punkt kostnienia w pobliżu środka; kości długie kończyny górnej i dolnej charakteryzują się posiadaniem 3 punk­tów kostnienia – jednego w części środkowej i po jed­nym na każdym końcu.

Kostnienie kości długich prowadzi do pozostania tylko cienkiego pasma tkanki chrzęstnej –  zw. chrząstką nasadową – na obydwu końcach; chrząstka ta utrzymuje się aż do osiągnięcia przez kości peł­nej długości w wieku dorosłym (potem kostnieje). Kości gąbczaste, m.in. kości płaskie czaszki, nie rozwijają się na podłożu chrzęstnym, ale powstają na podłożu łączno-tkankowym jako błony włókniste bogate w kolagen i na­czynia krwionośne. Osteoblasty wydzielają do tych błon osteoid, tworząc sieć beleczek. Nowa struktura kostna rozwija się promieniście na zewnątrz od punktu kost­nienia w błonie włóknistej. W obrębie czaszki znajduje się wiele punktów kostnienia; po urodzeniu struktura kostna czaszki jest niekompletna i pomiędzy centrami kostnienia wyczuwalne są miękkie miejsca (ciemiączka). Linie, gdzie spotykają się kości z sąsiadujących punk­tów kostnienia, tworzą szwy, widoczne na powierzchni czaszki osobnika dorosłego.

Odwiedzający wpisali takie problemy: