Kostnina w osteologii jest to istota kostno-chrzęstna kształtująca – podczas zrastania – wypełnienie łączące złamane końce kości. 1-2 dni po uszkodzeniu powstaje kostninę tymczasowa, obejmująca miejsce złamania.
Komórki kościotwórcze w okostnej mnożą się bardzo intensywnie, tworząc kołnierz wokół złamanych końców, wydłużających się aż do wzajemnego połączenia. Ostateczna kostnina kształtuje się powoli jako tkanka chrzęstna, ulegająca następnie kostnieniu. 2-3 tygodnie później twarde wydłużenia – blaszki kostne – łączą złamane końce kości, która stopniowo powraca do swego pierwotnego kształtu. Kostnina ulega resorpcji przez ponad 1 miesiąc.
Kość
Kość jest to występująca tylko u kręgowców sztywna tkanka łączna składająca się z komórek osadzonych w twardej istocie międzykomórkowej, tworząca strukturalną konstrukcję podpierającą ciało, umożliwiająca ruch (będąc miejscem przyczepu dla mięśni i stanowiąc układ dźwigni), chroniąca mózg, rdzeń kręgowy i miękkie organy wewnętrzne.
Istota międzykomórkowa kości składa się ze związków organicznych (osseiny zawierającej włókna klejodajne, substancje białkowe i kolagen) oraz nieorganicznych (soli wapnia, gł. fosforanów i węglanów). Te składniki powiązane są ściśle ze sobą (kryształy soli mineralnych zatopione między włóknami kolagenowymi). Twarde kryształy soli mineralnych, dając bardzo dużą odporność na nacisk, czynią z kości materiał wyjątkowo wytrzymały na obciążenia. Włókna kolagenowe dodają sprężystości i wytrzymałości na rozciąganie, podnosząc opór kości na siły rozciągania. Komórki kostne – żywy składnik – stanowią tylko 1-5% całej objętości kości w szkielecie osobnika dorosłego. Wyróżniamy 4 ich podstawowe typy:
- osteoblasty (komórki kościotwórcze), zlokalizowane na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni, dające początek nowej substancji międzykomórkowej oraz kontrolujące jej mineralizację;
- osteoklasty (komórki kościogubne), znajdujące się na obu powierzchniach, powodujące resorbcję i niszczenie tkanki kostnej,
- osteocyty – stanowiące o istnieniu kości jako tkanki żywej – powstające z przekształcenia osteoblastów po wytworzeniu przez nie substancji międzykomórkowej oraz
- niezróżnicowane mezenchymatyczne komórki kostne, występujące gł. na okostnej (błonie pokrywającej kość) i w przestrzeniach wewnętrznych, z których powstają nowe osteoblasty i osteoklasty.
Większość kości, przede wszystkim kości długich, zbudowana jest z 2 rodzajów struktur. Trzony kształtuje istota zbita, a rozszerzone końce zw. nasadami zawierają zwykle istotę gąbczastą z cienką warstwą korową lub zewnętrzną warstwą istoty zbitej; takie ukształtowanie pozwala przenosić ciężar i nacisk z trzonu kości na stawy. (układ Haversa, inaczej osteon, stanowi podstawową jednostkę strukturalną i czynnościową substancji zbitej kości blaszko- watej. Składa się z centralnie leżącego, zwykle pojedynczego naczynia krwionośnego, otoczonego warstwami (blaszkami kostnymi) kolagenu i soli mineralnych, tworzącymi koncentryczne walce; zorientowany jest zwykle w osi długiej kości. Układ Haversa wokół kanału centralnego zawiera dużą liczbę małych przestrzeni zw. jamkami kostnymi, w których znajdują się – połączone siecią rowków i drobnych kanałów – osteocyty. Kanały te stanowią drogę przepływu płynów zaopatrujących i odżywiających tkankę kostną. Istota gąbczasta nie ma osteonów; zbudowana jest ze złożonego układu jam podzielonych blaszkami kostnymi zw. beleczkami. Beleczki kostne – ułożone wzdłuż linii obciążeń kości – dają dużą wytrzymałość istocie gąbczastej.
Powstawanie kości, zw. kostnieniem, rozpoczyna się ok. 3 miesiąca życia płodowego człowieka i kończy dopiero u osobników dorosłych. Proces ten może przybierać dwie formy prowadzące do 1) powstania kości zbitej lub 2) powstania kości gąbczastej. Powstawanie kości zbitej rozpoczyna się na podłożu chrzęstnym szkieletu zarodkowego. Osteoblasty znajdujące się wewnątrz chrząstki wydzielają galaretowatą substancję podstawową zw. osteoidem, składającą się z kolagenu, mukopolisacharydów i organicznych substancji klejodajnych. Komórki chrzęstne z czasem obumierają i zastępowane są osteoblastami skupiającymi się w punktach kostnienia. Większość kości krótkich ma pojedynczy punkt kostnienia w pobliżu środka; kości długie kończyny górnej i dolnej charakteryzują się posiadaniem 3 punktów kostnienia – jednego w części środkowej i po jednym na każdym końcu.
Kostnienie kości długich prowadzi do pozostania tylko cienkiego pasma tkanki chrzęstnej – zw. chrząstką nasadową – na obydwu końcach; chrząstka ta utrzymuje się aż do osiągnięcia przez kości pełnej długości w wieku dorosłym (potem kostnieje). Kości gąbczaste, m.in. kości płaskie czaszki, nie rozwijają się na podłożu chrzęstnym, ale powstają na podłożu łączno-tkankowym jako błony włókniste bogate w kolagen i naczynia krwionośne. Osteoblasty wydzielają do tych błon osteoid, tworząc sieć beleczek. Nowa struktura kostna rozwija się promieniście na zewnątrz od punktu kostnienia w błonie włóknistej. W obrębie czaszki znajduje się wiele punktów kostnienia; po urodzeniu struktura kostna czaszki jest niekompletna i pomiędzy centrami kostnienia wyczuwalne są miękkie miejsca (ciemiączka). Linie, gdzie spotykają się kości z sąsiadujących punktów kostnienia, tworzą szwy, widoczne na powierzchni czaszki osobnika dorosłego.
Skomentuj jako pierwszy!