Spoidła kresomózgowia

Do kresomózgowia środkowego (telencephalon medium), które jest nieparzyste, należą pierwotne i wtórne połączenia półkul mózgu.

Połączenia pierwotne:  blaszka krańcowa (lamina terminalis).

Połączenia wtórne:

•  spoidło przednie (commissura anterior)
•  sklepienie (fornix)
•  ciało modzelowate (corpus callosum)
•  przegroda przeźroczysta (septum pellucidum)

 Blaszka krańcowa (lamina terminalis)

•  ustawiona czołowo
•  po ukończeniu rozwoju wchodzi w skład przedniej ściany komory trzeciej
•  ma kształt trójkąta podstawą zwróconego do skrzyżowania wzrokowego, z którym ogranicza zachyłek wzrokowy komory trzeciej
•  zwężając się ku górze omawiana blaszka przylega do przedniej powierzchni spoidła przedniego i łączy się z dziobem ciała modzelowatego
•  przednia powierzchnia blaszki krańcowej ogranicza zbiornik blaszki krańcowej, należący do jamy podpajęczynówkowej

 Spoidło przednie (commissura anterior)

•  pęczek włókien położonych za blaszką krańcową, przed słupami sklepienia, w świetle komory trzeciej
•  odróżniamy w nim część przednią (pars anterior), łączącą obustronnie istotę dziurkowaną przednią i korę pasma węchowego, część ta łączy ośrodki węchowe i stanowi połączenie prapłaszcza (paleopalium)
•  część tylna (pars posterior) biegnie wzdłuż podstawy jądra soczewkowatego, na którym tworzy wyżłobienie – kanał Gratioleta i dochodzi do zakrętu potyliczno-skroniowego bocznego oraz zakrętu skroniowego dolnego, część ta należy do nowego płaszcza (neopalium)

 Sklepienie (fornix)

•  skupisko włókien nerwowych biegnących łukowato od hipokampa do ciał suteczkowatych
•  w przebiegu sklepienia wyróżniamy pasmo pokrywające hipokamp w rogu dolnym komory bocznej, zwane strzępkiem hipokampa (fimbria hippocampi)
•  strzępek ten wychodzi z wydrążenia hipokampa (alveus hippocampi), tj. z istoty białej, pokrywającej hipokamp
•  po wyjściu z rogu dolnego komory bocznej strzępek hipokampa przedłuża się w odnogę sklepienia (crus fornicis)
•  odnogi sklepienia obu półkul idąc ku górze i zbieżnie ku przodowi łączą się pod ciałem modzelowatym tworząc trzon sklepienia (corpus fornicis)
•  trzon ten ponownie rozdziela się na dwa słupy sklepienia (columnae fornicis), podążające do odpowiednich ciał suteczkowatych
•  w każdym słupie sklepienia możemy wyróżnić część biegnącą ponad i przed otworem międzykomorowym, zwaną częścią wolną (pars libera) oraz część, która wnika w ścianę boczną komory trzeciej jako część ukryta (pars tecta)
•  między odnogami sklepienia, pod dolną powierzchnią ciała modzelowatego znajduje się spoidło sklepienia (commissura fornicis), zwane harfą (psalterium) lub lirą Dawida (lyra Davidis)
•  spoidło sklepienia łączy oba hipokampy i należy wraz ze sklepieniem do spoideł starej kory (archeocortex

 Ciało modzelowate (corpus callosum)

•  zwane też spoidłem wielkim (commissura magna) łączy zazwyczaj odpowiadające sobie ośrodki korowe obu półkul mózgu i jest ono spoidłem nowego płaszcza
•  włókna spoidłowe tworzą w istocie białej półkul mózgu promienistość ciała modzelowatego (radiatio corporis callosi), którą możemy podzielić w zależności od połączenia i położenia na część czołową, ciemieniową, skroniową i potyliczną (pars frontalis, parietalis, temporalis et occipitalis)
•  włókna łączące bieguny czołowe zakreślają łuk tworzący tzw. kleszcze mniejsze (forceps minor), a włókna łączące bieguny potyliczne tworzą tzw. kleszcze większe (forceps major)
•  włókna omawianego ciała zagęszczają się w części środkowej, w widoczny na przekroju pośrodkowym pień (truncus corporis callosi)
•  pień ku tyłowi przechodzi w płat ciała modzelowatego (splenium corporis callosi), a ku przodowi zaginając się ku podstawie, tworzy kolano ciała modzelowatego (genu corporis callosi), które przechodzi w dziób ciała modzelowatego (rostrum corporis callosi)
•  między dziobem a spoidłem przednim znajduje się blaszka dziobowa (lamina rostralis), łącząca się z blaszką krańcową
•  włókna pnia i płata ciała modzelowatego tworzą strop komory bocznej, a włókna dzioba i kolana tworzą ścianę przednią tej komory
•  grzbietową powierzchnię ciała modzelowatego pokrywa nawleczka szara, zbudowana z prążków podłużnych – przyśrodkowych i bocznych
•  uszkodzenie ciała modzelowatego usuwa m.in. dominujący wpływ jednej półkuli na drugą

 Przegroda przeźroczysta (septum pellucidum)

•  ustawiona strzałkowo, rozwija się z przyśrodkowej powierzchni kresomózgowia bocznego z tej części blaszki spoidłowej, która pozbawiona jest włókien spoidłowych
•  rozpięta jest między ciałem modzelowatym i sklepieniem
•  składa się z dwóch blaszek biegnących do siebie równolegle (laminae septi pellucidi), między którymi znajduje się jama przegrody przezroczystej (cavum septi pellucidi)
•  blaszka przegrody przeźroczystej tworzy ścianę przyśrodkową rogu przedniego komory bocznej
•  ma kształt trójkąta szczytem zwróconego do spoidła przedniego, a podstawą do pnia ciała modzelowatego
•  bokiem przednim styka się z kolanem i dziobem ciała modzelowatego oraz blaszką dziobową, a bokiem tylnym za słupami sklepienia
•  w omawianej przegrodzie znajdują się jądra należące do układu limbicznego, dochodzą do nich w obrębie sklepienia włókna z tworu hipokampa a także z pola przedwzrokowego, podwzgórza, tworu siatkowatego, uzdeczki i jąder wzgórza.