Stwardnienie tętnic

Po łacienie: arteriosclerosis. Terminem stwardnienie tętnic określamy trzy rodzaje zmian chorobowych naczyń tętniczych :

• atherosclerosis = miażdżyca, wg WHO : „przewlekła choroba dużych i średnich tętnic, charakteryzująca się złożonymi zmianami błony wewnętrznej (intimy) polegającymi na ogniskowym gromadzeniu się lipidów, kompleksów węglowodanowych, tkanki włóknistej oraz złogów wapnia z towarzyszącymi zmianami w błonie środkowej (medii) naczyń”.
• sclerosis et calcificatio mediae MÜnckebergi = stwardnienie tętnic typu MÜnckeberga
• arteriolosclerosis = stwardnienie ścian tętniczek

Z powyższych 3 zmian najczęstsza i najważniejsza z klinicznego punktu widzenia jest miażdżyca, dlatego tęż często terminy 'stwardnienie tętnic’ (arteriosclerosis) i 'miażdżyca’ (atherosclerosis) są używane wymiennie, mimo, że ściśle biorąc, pierwszy z nich ma szersze znaczenie.

Miażdżyca tętnic (ATHEROSCLEROSIS)

morfologia :

Za zmiany miażdżycowe to z pewnością blaszki miażdżycowe (= atheromatous plaque = atheroma = szarawe zmiany stwardnieniowe = płytki włókniste i kilka innnych określeń) i prawdopodobnie plamy lipidowe (fatty streak).

Blaszka miażdżycowa

Jak wygląda (makroskopowo)

białe lub szarożółte, lekko wystające do światła naczynia, o rozmiarach ok 0.3 – 1.5 cm, ale często zlewające się w większe konglomeraty. na przekroju wykazują obecność twardszej, białej części, zwróconej do światła naczynia i żółtawej miększej części centralnej. Rozmieszczenie blaszek miażdżycowych nie pokrywa się z rozmieszczeniem plam lipidowych. blaszki miażdżycowe są najliczniejsze w aorcie brzusznej a najwięcej występuje ich w okolicach odejścia dużych odgałęzień brzusznego odcinka tętnicy głównej. zajęte są też (w porządku malejącym) : naczynia wieńcowe serca (głównie początkowe odcinki – do 6 cm od ujścia), tętnice biodrowe, tętnice podkolanowe, aorta piersiowa, tętnice szyjne wewnętrzne, tętnice koła tętniczego mózgu. do lżej zajętych należą zwykle tętnice kończyn górnych, krezkowe i nerkowe (za wyjątkiem miejsca ich odejścia od aorty).

mikroskopowo :

blaszki miażdżycowe zawierają 3 podstawowe składniki :

1. komórki – głównie mięśniowe gładkie, makrofagi i inne leukocyty
2. niekomórkowe składniki tkanki łącznej – kolagen, włókna elastyczne i proteoglikany
3. lipidy, tak zewnątrz- jak i wewnątrzkomórkowe

Wyżej wymienione składniki występując w różnych proporcjach i wzajemnym układzie dają w efekcie szereg rozmaitych obrazów morfologicznych, przy czym typowo :

• zewnętrzną warstwę blaszki tworzy 'czapeczka włóknista’ = mięśniówka gładka + kolagen + nieliczne leukocyty
• pośrednią warstwę tworzą liczne komórki – makrofagi, mięśniówka gładka i limfocyty T
• centralną tworzy martwiczy rdzeń – zewnątrzomórkowe złogi lipidowe, kryształy cholesterolu, komórki piankowate, złogi włóknika i bezpostaciowych szczątków komórkowych.

Wokół blaszki mogą proliferować cinkościenne naczynia krwionośne, mające połączenia z vasa vasorum i mogące wnikać do wnętrza zmiany miażdżycowej. W blaszkach miażdżycowych tętnic wieńcowych dominuje tkanka łączna włóknista. za hemodynamicznie istotne zwężenie tętnicy wieńcowej uważa się zwężenie redukujące jej pole przekroju o minimum 75%. Blaszkom miażdżycowym mogą towarzyszyć następujące powikłania:

• zwapnienie
• owrzodzenie powierzchni (kryształy cholesterolu dostające się do krążenia mogą powodować mikrozatory)
• zakrzepica na powierzchni blaszki (zwykle efekt jej pęknięcia, powikłanie o największej doniosłości klinicznej)
• krwotok do blaszki (szczególnie w tt wieńcowych – efekt albo wniknięcia krwi do pękniętej blaszki od strony światła tętnicy albo pęknięcia kapilar unaczyniających blaszkę).
• tętniakowate poszerzenie tętnicy (rola miażdżycy w powstawaniu tętniaków jest ostatnio kwestionowana)

plama lipidowa, możliwe, że są to prekursory blaszek miażdżycowych. nie powodują upośledzenia drożności naczyń.

Jak wygląda (makroskopowo)

początkowo płaskie żółte plamki o śr ok 1 mm, następnie wydłużają się tworząc pasma o szer. 1-3 mm i dł. do ok 1 cm.

mikroskopowo :

nagromadzenie kk mięśniowych gładkich, z których część jest obładowana lipidami, oraz makrofagów i nielicznych limfocytów T. Zawierają znacznie mniej lipidów niż blaszki miażdżycowe. Pojawiają się w aortach dzieci > 1 rż (u 10%), w 3. dekadzie obecne są u ok 50% osób. ich ilość spada wraz z pojawieniem się blaszek miażdżycowych. rozmieszczenie w aorcie nie pokrywa dystrybucji blaszek miażdżycowych, ale w tętnicach wieńcowych występują w tych samych miejscach, które później ulegają miażdżycy.

Najważniejsze schorzenia będące następstwem miażdżycy to :

• choroba niedokrwienna serca
• choroba naczyniowa mózgu
• zespół niedokrwienia kończyn dolnych
• zespół niedokrwienia jelit (angina abdominalis)

Odwiedzający wpisali takie problemy: