Szczepionka przeciw HIV

Szczepionka przeciwko HIV – gdzie jesteśmy?

21 lat pracy ze szczepionką:

• 1981  – pierwszy przypadek AIDS
• 1983  – zidentyfikowanie HIV
• 1984  – rozpoczęto prace nad szczepionką (AIDSVAX; firma Genentech)
• 1985 – dostępne rutynowe testy serologiczne
• 1986 – AZT w leczeniu

Dlaczego szczepionka jest potrzebna?
Rocznie na AIDS umiera 3 mln osób.  Rocznie wykrywa się 5 mln zakażeń. 5 mln – 3 mln = 2 mln osób zakażonych HIV przybywa co roku na świecie.

Patogeneza zakażenia HIV

Rodzaje szczepionek:

• Profilaktyczne – dla osób HIV (-)
• Terapeutyczne – dla osób HIV (+)

Ideał szczepionki profilaktycznej:
Daje wysoki i efektywny poziom przeciwciał neutralizujących, utrzymujący się bardzo długo. Stymuluje odpowiedź immunologiczną limfocytów CD8+, głównie komórek pamięci. Wykazuje aktywność przeciwko wszystkim subtypom oraz mutantom wirusa HIV-1
Jest tania i łatwa w użyciu.

Dwutorowość prac nad szczepionką
Badanie całego genomu wirusa HIV-1 oraz poznanie wszystkich subtypów oraz mutantów

Badanie naturalnej odporności na zakażenie HIV u ludzi
GENOM HIV-1
Badania kliniczne u ludzi nad szczepionką profilaktyczną:
Faza I – 70 badań (eskalacja dawki, bezpieczeństwo i toksyczność)
Faza II – 5 badań (optymalizacja dawki i bezpieczeństwo)
Faza III – 2 badania (skuteczność)

Badania kliniczne III fazy (podwójnie ślepe, kontrolowane ,  z placebo)
AIDSVAX  B/B – 1998; USA, Kanada, Puerto Rico, Holandia; prewencja transmisji seksualnej; 5108 MSM oraz 309 kobiet wysokiego ryzyka zakażenia HIV (VAX 004)
AIDSVAX  B/E – 1999; Bangkok; prewencja zakażenia drogą parenteralną; 2545 IVDU (VAX003)
Badania kliniczne III fazy

Rodzaj szczepionki – rekombinowana genetycznie szczepionka DNA zawierająca  gp 120 otoczki HIV-1firmy VaxGen; bezpieczna i nietoksyczna w I i II fazie, podawana i.m. w miesiącach 0,1,6,12,18,24 i 30;  obserwacja 3-letnia
Ocena skuteczności na podstawie testu western – blot ( problem „fałszywie” dodatnich wyników testów przesiewowych ELISA)

Problemy ze szczepionką profilaktyczną/przyczyny niepowodzenia
Identyfikacja immunogenów, które indukują skuteczną oraz długotrwała odporność na zakażenie. Zróżnicowanie genetyczne wirusa (subtypy, mutanty) – wirtualna mapa HIVlandu, wirus „dziki” versus mutanty. Limitowany dostęp do modelu zwierzęcego (naczelne) i trudności „techniczne” – SIV to nie HIV. Model laboratoryjny zakażenia HIV różni się znacznie od zakażenia naturalnego i problem finansowy.

Szczepionki terapeutyczne
Cel – ochrona przed progresją zakażenia
Rodzaje:

• REMUNE – inaktywowana zawierająca całe cząstki wirusa, badania I fazy
• p24 -VLP – produkowana na komórkach drożdży wykazujących ekspresję p24, badania II fazy
• Vaxsyn – rekombinowana gp160

Zastosowanie – we wczesnej fazie zakażenia lub z HAART

STI jako „szczepionka” terapeutyczna
STI = structured therapy interruption (strukturalna terapia przerywana)
Cel – wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej komórek T wskutek ponownego pojawienia się endogennych antygenów HIV = naturalna szczepionka.