Trąd (lepra)

Jest jedną z najdłużej towarzyszących człowiekowi zakaźnych chorób skóry i nerwów. Wywoływana jest przez prątki Mycobacterium leprae, bakterię odkrytą w 1873 roku przez norweskiego naukowca Armauera Hansena. Bakteria jest bardzo specyficzna. Trąd to choroba przewlekła, jej ostry przebieg jest rzadkością. Bakterią bardzo trudno się zarazić – izolowanie trędowatych jest nieuzasadnione (model bibliny).

Postacie trądu:

• Skórna  (lepromatyczna)
• Nerwowa (tuberkuloidowa)

Trąd postać skórna:

• guzki i guzy,
• zniekształcenia twarzy (guzy w okolicy brwi – ”pysk lwa” facies leonina),
•  nacieki na błonach śluzowych nosa, gardła, krtani, w rogówce i tęczówce;
• ślepota, degradacja nosa
• cuchnący oddech,
• nacieki w narządach wewnętrznych;
• wypadające włosy,
• NISKA ODPORNOŚĆ CHOREGO

trędowaty zmiany skórne

trędowaty zmiany skórne na plecach

Trąd postać nerwowa – znieczulająca:

•  nacieki trądowe,
•  czerwone plamy
•  odbarwienie skóry;
•  przeczulenie lub znieczulenie, zaniki, niedowłady, porażenia kończyny
•  zaburzenia naczyniowo-ruchowe,
•  odpadanie palców rąk i nóg; palce rąk ulegają wykrzywieniu upodabniając się do szponów (niedźwiedzi pazur);
• EFEKTYWNE LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

trąd postać nerwowa

trąd rany

Średniowieczne testy na wykrywalność trądu

• W świetle księżyca twarz trędowatego jest kolorowa, podczas gdy człowiek zdrowy pozostawał blady.
• Śrut ołowiany rzucony na mocz trędowatego będzie pływał, natomiast normalnie opada na dno.
• „Zagęszczenie” krwi chorego – obracanie próbki w drewnianej misce.

 Historia epidemii trądu

Pierwsze wzmianki pojawiają się już w Księdze Kapłańskiej (Stary Testamen) – 1000 lat p.n.e. Poza tym – motyw Łazarza, Hioba. W kulturze grecko – rzymskiej opisywano objawy lwiej twarzy – 130 – 200 lat p.n.e. W okresie średniowiecznych krucjat nastąpiła wzmożona fala zachorowań.  Pod wpływem epidemii innych chorób (morowa zaraza, później gruźlica). Ponowne uderzenie – Norwegia, XIX wiek – powstaje ośrodek badań nad trądem w Bergen ( dr Hansen)

Trąd jako kara:

• W średniowieczu trąd zostaje uznany za karę za grzechy, a odtrącenie (stąd nazwa) trędowatych znacznie się pogłębia.
•  Chorzy zostają wykluczeni ze wspólnot, tracą większość praw (nie wolno im się nawet żenić), całkowicie zanika ich życie rodzinne.
•  Trędowatym przypisuje się rozpustność.
• Przymusowe umieszczanie w leprozoriach.

12 zakazów

• Zakazuję ci na zawsze wchodzić do kościoła, klasztoru, młyna, przychodzić na targ, na jarmark, przebywać w towarzystwie ludzi zdrowych.
• Zakazuję ci wychodzić z leprozorium inaczej niż w twoim ubraniu trędowatego.
• Zakazuję ci myć ręce lub cokolwiek z twoich rzeczy w rzece, studni; zakazuję ci również stąd pić; jeśli chcesz wody do picia, czerp ją z twojej baryłki i tylko twoja czarką.
• Zakazuję ci dotykać jakiegokolwiek przedmiotu, który kupujesz lub targujesz, póty, póki nie będzie twoim.
• Zakazuję ci wchodzić do karczmy; jeśli chcesz wina – bądź je kupujesz; bądź ci je dają, podaj swoją baryłkę, żeby ci do niej nalano.
• Zakazuję ci obcować z jakąkolwiek inna niewiastą niż twoja niewiasta.
• Zakazuję ci jeśli spotkasz na drodze osobę, która do ciebie chce mówić, zwracać się do niej inaczej jak pod wiatr.
• Zakazuję ci wchodzić w wąską uliczkę, gdzie byś mógł spotkać przechodnia, który by się musiał prawie otrzeć o ciebie.
• Zakazuję ci, gdziekolwiek idziesz, dotykać się studzien lub sznurów inaczej, jak w rękawiczkach.
• Zakazuję ci dotykać się dzieci lub dawać im cokolwiek..
• Zakazuję ci pić i jeść inaczej jak tylko z twoich własnych naczyń.
• Zakazuję ci pić i jeść w towarzystwie innych niż trędowatych.

trędowaty wołanie o pomoc

Leprozoria (leprosoria) to dożywotnie hospicja dla trędowatych. Chaty, domki lub domy, mniejsze lub większe, położone zawsze na uboczu, za miastem. W różnych miejscach różny sposób traktowania chorych. Opiekę sprawowali głównie bracia zakonni św. Łazarza i miłosierne, dobrowolne osoby.

Stygmatyzacja

• Wyznaczone miejsca odosobnienia
• Specjalny ubiór z żółtym krzyżem
• Niekiedy nakaz noszenia długiego kija ze sobą
• Grzechotka lub dzwoneczek dla ostrzegania o swojej obecności

ubiór trędowatych

Sytuacja zmienia się podczas epoki wypraw krzyżowych,    w czasie których zachorowało wielu rycerzy. Pomoc chorym zostaje nagle uznana za chrześcijański obowiązek. Likwiduje się mszę za zmarłych i obowiązek rozwodu, a celem pomocy chorym zostaje powołany Zakon Rycerzy św. Łazarza.

Trąd współcześnie

Odwiedzający wpisali takie problemy: