Scleroderma (twardzina skóry, systemic sclerosis). Używana jest nazwa uogólnionej twardziny, lub uogólnionego włóknienia, bowiem zmiany nie ograniczają się do skóry. Poza skórą zmiany występują w przewodzie pokarmowym, nerkach, mięśniach, mięśniu sercowym i płucach. Zmiany mogą ograniczać się do skóry przez wiele lat, ale u większości chorych z czasem dochodzi do zmian w narządach wewnętrznych, a do śmierci prowadzi: zapalenie płuc, niewydolność nerek, niewydolność krążenia lub oddychania. Mówimy o twardzinie lokalnej (scleroderma localisata) tylko skórnej albo uogólnionej (scleroderma generalisata, diffusa). Wyróżnia się też powoli przebiegający zespół CREST od zespołu współistniejących zmian (Calcinosis, objaw Reynaud, zaburzenia przełykowe – Esophageal dysmotility, Sclerodactylia, Teleangiectasia). Pewien związek z twardziną może też mieć tzw. fascitis eosinophilica.
Etiologia i patogeneza są właściwie nieznane. Przyjmuje się, że nieznany autoantygen stymuluje limfocyty T pomocnicze, które uwalniając cytokiny prozapalne indukują nacieki zapalne oraz pobudzenie fibroblastów do produkcji kolagenu. Podobne do twardziny zmiany skórne stwierdzane są też w reakcji odrzucenia gospodarza – GVH. Prawdopodobnie pierwotnie dochodzi do uszkodzenia małych naczyń, a później do włóknienia. W tętniczkach skóry widoczne jest włóknienie intimy. Kapilary mogą ulegać destrukcji, liczne kapilary są poszerzone. Towarzyszy temu podwyższony poziom czynnika von Willebranda i wzmożona agregacja płytek. Postuluje się, że do uszkodzenia śródbłonka naczyń przyczynia się granzym A z aktywowanych limfocytów CD8+.
Cały szereg produkowanych cytokin przyczynia się do fibrogenezy. Pośród przeciwciał wymienia się głównie te skierowane przeciw topoizomerazie DNA I (Scl70) (pacjenci mają skłonność do obwodowych zmian naczyniowych i do włóknienia płuc) oraz przeciwciała przeciwcentromerowe (pacjenci z zespołem CREST).
Morfologicznie wiele z narządów może być objęte włóknieniem, ale największe zmiany występują w skórze, przewodzie pokarmowym, układzie podporowym i w nerkach. W skórze występują zmiany zanikowe naskórka i przydatków skóry z równoczesnym włóknieniem i sklerotyzacją skóry właściwej, przy czym włóknienie wnika do tkanki podskórnej, z zwłaszcza do przegród włóknistych dzielących tkankę tłuszczową. Zmiany zazwyczaj zaczynają się w skórze palców rąk, przedramion, ramion i twarzy. Dolna połowa ciała jest rzadziej i mniej zajęta. Początkowo występują zmiany w naczyniach warstwy brodawkowatej skóry (zgrubienie błon podstawnych, proliferacja intimy, szkliwienie całej ściany). Potem coraz bardziej postępuje włóknienie i szkliwienie całej skóry właściwej, a przydatki skórne zanikają. W krańcowych przypadkach dochodzi do unieruchomienia zmienionych palców, a nawet samoamputacji czubków palców i zaniku ruchów mimicznych skóry twarzy. W tkance podskórnej może wystąpić ogniskowe wapnienie. Przewód pokarmowy zajęty jest w około 90% przypadków. Zanik mięśniówki zastępowanej przez włóknienie morze się zdarzyć w każdym odcinku przewodu pokarmowego, ale najczęściej dotyczy przełyku. W zespole CREST w przełyku może występować amyloidoza. Przełyk zamieniony jest w sztywną rurę, mogą wystąpić cechy choroby refluksowej, ale też mogą wystąpić zwężenia lub przełyk Barretta. W układzie kostnoszkieletowym najczęstsze zmiany dotyczą maziówki (zapalenie, przerost, rozrost), ale nie są to zmiany typowe tylko dla twardziny. Czasami może wystąpić zapalenie mięśni upodobniające się do polymyositis.
Nerki wykazują głównie zmiany naczyniowe z włóknieniem intimy tętnic międzypłacikowych. W mniejszych tętniczkach może być widoczna proliferacja intimy podobna do widzianych w złośliwym nadciśnieniu. 30% pacjentek ma nadciśnienie, a połowa pacjentek umiera na niewydolność nerek. W płucach występują zmiany takie jak w nadciśnieniu płucnym i włóknienie śródmiąższowe.
W sercu może wystąpić surowicze zapalenie osierdzia, włóknienie mięśnia sercowego oraz proliferacje fibroblastów w błonie wewnętrznej naczyń.
Skomentuj jako pierwszy!