Urazy czaszki

Mianem urazów czaszki określa się wszystkie urazy kości czaszki, zwłaszcza złamania. W przypad­ku złamań rozróżnia się złamania sklepienia czaszki oraz złamania podstawy czaszki. Urazy czaszki, w szerszym znaczeniu, obejmują także złamania w obrębie twarzy, np. kości nosa lub żuchwy.

OBJAWY

Złamanie sklepienia czaszki:

• Bolesność uciskowa.
• Objawy porażenia mięśni.
• Drgawki
• W złamaniu otwartym – widoczne odłamki kostne.

Złamanie podstawy czaszki:

• Krwiak w kształcie okula­rów lub m
• Krwawienie z nosa oraz gardła.
• Krwawienie z ucha lub obu uszu.
• Ewentualnie wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.
• Zaburzenia słuchu lub głuchota.
• Zawroty głowy.
• Porażenie nerwów czasz­kowych, na przykład nerwu twarzowego lub okoru- chowego.

Przyczyny urazów czaszki

Do złamań czaszki dochodzi na skutek działania sił zewnętrznych, na przykład przy wypadkach ko­munikacyjnych lub w trakcie bó­jek. Do złamań podstawy czaszki może też dojść na skutek pośred­nich urazów, na przykład w wy­niku upadku na pośladki lub nie­fortunnego skoku do wody „na główkę”. Kręgosłup wbija się wówczas w podstawę czaszki, łamiąc ją.

U dzieci urazy czaszki i ich na­stępstwa stanowią jedną z częst­szych przyczyn zgonu.

Złamania z wygięcia i kompresyjne

W zależności od rodzaju siły działającej na czaszkę wyróżnia się złamania z wygięcia i złama­nia kompresyjne. Złamania z wygięcia powstają na przykład w wyniku uderzeń lub postrzałów, na skutek czego dochodzi do przemieszczenia się odłamków kostnych do wnętrza czaszki. Przyczyną złamań kompresyjnych są urazy tępe, w wyniku których czaszka zostaje zgnieciona lub ulega stłuczeniu. Dochodzi wów­czas do powstania szczelinowa­tych pęknięć kości.

Leczenie urazów czaszki

W przypadku urazu czaszki pierwszej pomocy zawsze powi­nien udzielać lekarz. Najpierw stara się on ustabilizować krąże­nie rannego i utrzymać oddech. Jeśli poszkodowany jest nieprzy­tomny, lekarz zakłada mu rurkę dotchawiczną, przez którą, w ra­zie zatrzymania oddechu, może wdmuchiwać powietrze. Otwar­te urazy czaszki należy opatrzyć bezuciskowym jałowym opatrun­kiem. W szpitalu dokładnie bada się poziom świadomości rannego. Kontroluje się także oddychanie, szerokość źrenic, ciśnienie krwi i temperaturę ciała.

Następnie wykonuje się zdjęcie rentgenowskie czaszki w kilku płaszczyznach. Wykonanie an­giografii lub tomografii kompu­terowej ma na celu ewentualne znalezienie krwiaków wewnątrz- czaszkowych. Jeżeli są one obec­ne, leczy się je operacyjnie.

W przypadku złamań czaszki zawsze istnieje niebezpie­czeństwo utkwienia odłam­ków kostnych w mózgu. Dlatego osoba udzielająca pierwszej pomocy nie powin­na dotykać ran głowy.

Leczenie neurochirurgiczne

Zamknięte urazy czaszki, w któ­rych nie doszło do przemieszcze­nia kości, nie wymagają raczej interwencji chirurgicznej. Złamania z wgłobieniem odła­mów, uszkadzające lub uciska­jące mózg, wymagają szybkiego leczenia operacyjnego.

Przebieg choroby

Jeśli złamanie pokrywy czaszki nie spowodowało przerwania skóry, a odłamki nie przesunę­ły się do wnętrza, często trudno jest od razu stwierdzić złamanie. Pewną wskazówkę może stano­wić wówczas bolesność uciskowa miejsca urazu. Ponadto dość czę­stymi objawami towarzyszącymi są nudności, niedowłady oraz skurcze mięśniowe.

W przypadku złamania podstawy czaszki, typowym objawem uła­twiającym rozpoznanie jest tak zwany krwiak, powodujący nie­bieskie zabarwienie powiek w kształcie okularów. Spowodo­wane jest to gromadzeniem się krwi w tkance łącznej powiek. Wycieka ona z uszkodzonych naczyń wewnątrzczaszkowych. Typowe dla złamania podstawy czaszki są również krwawienia z nosa, ust i uszu.

Czasami przy urazach podstawy czaszki dochodzi do uszkodzenia opon mózgowych. Prowadzi to niekiedy do wycieku płynu móz­gowo-rdzeniowego z nosa lub z ucha i stwarza groźbę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Urazy czaszkowo-mózgowe

Urazy czaszkowo-mózgowe to ogólne określenie urazów głowy, w których uszkodze­niu uległy nie tylko kości czaszki, ale też i mózg. Nawet urazy bez utraty przy­tomności mogą być niebez­pieczne, dlatego ważne jest zapewnienie jak najszybszej fachowej pomocy lekarskiej. Przed przybyciem lekarza należy unikać ruszania gło­wy pacjenta.