3 okresy zagrożenia życia po urazie:
- sekundy- minuty: umiera 50%, związane z ciężkim obrażeniem mózgu, serca, naczyń
- 1-4 godzina: niewydolność krążeniowo-oddechowa
- wtórne uszkodzenie OUN, niewydolność wielonarządowa
Zaburzenia ogólne
- zaburzenia świadomości, przytomności, reaktywności odruchowej
- krążenia, oddychania, procesów wegetatywnych
Zaburzenia wybiórcze
- zmysłowe: wzroku, słuchu, równowagi, napiecia mięśniowego, czucia powierzchniowego, mowy, pamięci
Skala śpiączki Glasgow (otwieranie oczu, czynność słowna, ruchowa)
Diagnostyka
Przyjęcia do szpitala wymagają chorzy, u których uraz głowy wywołał utratę przytomności, obserwowano drgawki, utrzymujące się bóle głowy, nudności, wymioty, narastającą senność, zaburzenia wegetatywne (RR, bradykardia, tachypnoe)
Uszkodzeniu mogą ulegać powłoki czaszki, jej rusztowanie kostne, a przede wszystkim mózgowie. Od stopnia uszkodzenia tkanki mózgowej, naczyń wewnątrzczaszkowych i nerwów zależy rokowanie.
Nie zawsze rozległość obrażenia jest adekwatna do ciężkości stanu chorego. Niekiedy „niewinny” uraz czaszki może doprowadzić do zejścia śmiertelnego. Dlatego też we wszystkich urazach głowy obowiązuje wielka ostrożność.
Z punktu widzenia anatomii topograficznej urazy głowy mogą dotyczyć
- twarzo-czaszki (cranium fatiale, splanchnocranium)
- mózgoczaszki (neurocranium).
Biorąc pod uwagę tkanki wyróżniamy tu trzy grupy urazów:
- Obrażenia zewnętrznych części miękkich (powłok)
- Złamania kości czaszki
- Uszkodzenia mózgowia (śródczaszkowe)
Obrażenia zewnętrznych części miękkich głowy
- rany i krwiaki
- rany powłok miękkich czaszki charakteryzują się tym, że silniej krwawią w porównaniu z ranami innych okolic ciała, ale za to o wiele szybciej się goją. Uwarunkowane to jest lepszym ukrwieniem.
- mogą to być rany:
- tłuczone (vulnus contusum)
- cięte (vulnus coesum)
- kłute (vulnus ictum)
- szarpane (vulnus laceraturn)
Oskalpowanie jest to rana płatowa, gdzie wraz ze skórą owłosioną zerwany został czepiec ścięgnisty,razem z okostną; oskalpowanie może być częściowe lub całkowite, obejmujące okolicę od łuków brwiowych wzdłuż małżowin usznych aż do karku
- postępowanie lecznicze nie odbiega tu od ogólnie przyjętych zasad. Rany wymagają opracowania i zaopatrzenia chirurgicznego. W niektórych przypadkach zranień okolicy twarzy, biorąc pod uwagę względy kosmetyczne oraz licząc na dobre ukrwienie możemy dokonać zeszycia rany bez wycinania jej brzegów
- skalp wymaga przyszycia, a rezultat zależy od mniej lub bardziej rozległej martwicy.
- krwiaki czyli tzw. „guzy” przeważnie ulegają resorbcji i tylko wyjątkowo wymagają punkcji.
Złamania kości czaszki
- może mieć postać szczeliny (fissura) lub wgniecenia (inpressio)
- złamania zamknięte bez przerwania ciągłości skóry i złamania otwarte połączone z raną
- szczeliny (fissura) czyli pęknięcia (infractio) przebiegają przeważnie wzdłuż południków i są następstwem działania sił idących od biegunów czaszki. Pękającej kości może towarzyszyć przerwanie naczynia krwionośnego i spowodować powstanie krwiaka nadoponowego
- wgniecenia (impressio) są wynikiem urazu działającego na ograniczonej przestrzeni – odłam kostny zostaje wgnieciony w głąb czaszki
- złamania czaszki dzielimy także na złamania sklepienia i złamania podstawy
Złamanie podstawy czaszki
- poważne obrażenia głowy obarczone groźnymi powikłaniami, a nawet zejściem śmiertelnym
- biorąc pod uwagę lokalizację wyróżniamy :
- złamanie przedniego dołu czaszki – fractura fossae crani anterioris
- złamanie środkowego dołu czaszki – fractura fossae crani mediae
- złamanie tylnego dołu czaszki – fractura fossae crani posterioris
- rozpoznanie opiera się na podstawie objawów klinicznych i rtg
- do ważniejszych objawów klinicznych złamania podstawy czaszki zaliczamy:
- krwiak okularowy, krwotok z nosa lub wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego przez nos – podejrzenie na złamanie przedniego dołu czaszki
- Krwawienie z przewodu słuchowego zewnętrznego lub wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego – podejrzenie złamania środkowego dołu czaszki.
- Wylewy krwawe w okolicy wyrostka sutkowego i potylicy mogą sugerować złamanie tylnego dołu czaszki.
Leczenie
- postępowanie zachowawcze
- interwencji operacyjnej wymagają złamania z wgnieceniem; zabieg polega na podważeniu wgniecionej kości lub usunięciu drobnych odłamów; w razie uszkodzenia opony twardej należy ją zeszyć, a przy większych ubytkach uzupełnić przeszczepem powięzi szerokiej. Leczenia chirurgicznego mogą również wymagać powikłania późne jak przetoka czaszkowo-nosowa z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, uszkodzenia zatok
Uszkodzenia mózgowia
Każdy uraz głowy może spowodować uszkodzenie mózgowia. Mogą to być:
- uszkodzenia pierwotne spowodowane bezpośrednio samym urazem
- uszkodzenia wtórne będące następstwem zaburzeń w krążeniu, niedotlenienia mózgowia, narastającego obrzęku mózgu i wtórnej ciasnoty wewnątrzczaszkowej.
Postacie kliniczne uszkodzenia mózgowia:
1. wstrząśnienie mózgu – commotio cerebri
- wstrząśnieniem nazywamy stan bezpośredniego pourazowego upośledzenia czynności komórek mózgowych w zakresie pnia mózgu. Jest to stan przejściowy, bez uchwytnych trwałych zmian anatomopatologicznych
- wstrząśnienie mózgu charakteryzują następujące objawy:
- utrata przytomności, która może trwać od kilku sekund do kilku godzin,
- niepamięć wsteczna (amnesio retrograda) – chory nie pamięta wypadku i zdarzeń bezpośrednio poprzedzających
- dolegliwości podmiotowe jak bóle głowy, zawroty, nudności i wymioty, senność
Cechą charakterystyczną wstrząśnienia jest odwracalność upośledzenia czynności mózgu, a tym samym wycofywanie się dolegliwości
stłuczenie mózgu – contusio cerebri
- stan makroskopowego uszkodzenia tkanki mózgowej
- przeważnie w zakresie kory
- mogą powstawać w miejscu działania siły urazu, lub po stronie przeciwnej
Rozpoznanie stłuczenia mózgu opiera się na:
- długości utraty przytomności (ponad 6 godzin)
- objawach neurologicznych (wypadnięcie pewnych funkcji)
- obserwacji klinicznej
- arteriografii mózgowej
- elektroencefalografii
- tomografii komputerowej.
Do objawów stłuczenia mózgu zalicza się:
- głęboką i długotrwałą utratę przytomności
- niedomogę krążeniowo-oddechową
- zaburzenia przemiany materii
- zaburzenia napięcia mięśniowego (drgawki, zespół odruchów wyprostnych, sztywność odmóżdżeniowa)
- zespół śpiączki (szybkie tętno, niskie ciśnienie, oddech Chayne – Stokesa, brak odruchów, porażenie gałek ocznych)
ucisk mózgu – compressio cerebri
- uraz czaszkowo-mózgowy może doprowadzić do wzmożonego ciśnienia i następowej „ciasnoty” w obrębie czaszki.
- najczęstszymi przyczynami wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego w następstwie urazu są:
krwiaki wewnątrzczaszkowe
- haematoma intracranale – wylew krwi powodujący ucisk na mózgowie i wynikające z tego powikłania kliniczne
- krwiaki we-wnątrzczaszkowe dzielimy na:
a) krwiaki nadoponowe – haematoma epidurale (extradurale) – tętnica oponowa środkowa (arteria me-ningea media)
- wyróżniamy 3 fazy
- faza pierwsza – utrata przytomności (związana z urazem)
- faza druga – okres przejaśnienia (lucidum intervallum)
- faza trzecia – okres pogorszenia prowadzący do ponownej utraty przytomności; pojawiają się drgawki, niedowłady, porażenia połowicze, nierówność źrenic, zwolnienie tętna, osłupienie, śpiączka
b) krwiaki podoponowe – haematoma subdurale
- uszkodzenie żył uchodzących do zatok opony twardej
- przyjmuje postać krwiaka przewlekłego z okresem przejaśnienia trwającym kilka tygodni, a nawet miesięcy
c) krwiaki śródmózgowe – haematoma intracerebrale
- wynik nagromadzenia się wynaczynionej krwi w obrębie półkul mózgowych lub móżdżku
- w zależności od lokalizacji i wielkości krwiaka pojawiają się odpowiednie objawy ogniskowe
d) krwawienia podpajęczynówkowe – haematoma subarachnoidale
e) krwawienia śródkomorowe – haematoma intraventriculare
Leczenie
- dokładna obserwacja chorego. Krwiak śródczaszkowy może mieć przebieg ostry, podostry i przewlekły
- za bezwzględne wskazania do leczenia operacyjnego należy przyjąć:
- potwierdzenie krwiaka angiograficznie
- postępujące zaburzenie świadomości po okresie przejaśnienia
- drgawki kloniczne przy zachowanej świadomości
- głęboka śpiączka z objawami spastycznymi
pourazowy obrzęk mózgu.
- oedema cerebri – narastające wzmożenie ciśnienia śródczaszkowego
- prowadzi to do zwiększenia objętości mózgowia, dla którego jama czaszki staje się za ciasna
- zmiany naczynioruchowe i niedotlenienie tkanki mózgowej prowadzące do zaburzeń osmotycznych między krwią w naczyniach a płynami tkankowymi
- postępowanie lecznicze polega na profilaktycznym zapobieganiu obrzękowi, który może wystąpić w każdym przypadku urazu głowy; leczy się zachowawczo
Skomentuj jako pierwszy!