Pokswirusy, gł. wirus ospy prawdziwej (VARV) – złożona grupa wirusów, wirusy zwierzęce, złożona symetria, kształt zależy od rodzaju, są jednymi z najbardziej skomplikowanych pod względem budowy wirusów.
Czasem, posiadają osłonkę lipidową. Dzięki wielowarstwowemu płaszczowi z dużą zawartością białek są stosunkowo oporne na czynniki dezynfekcyjne i antyseptyczne. Mają kształt cegiełek lub owalny, rozmiary ok. 270 x 300 nm, dzięki czemu mogą być dostrzeżone w mikroskopie świetlnym. Posiadają liniowy dsDNA o kowalencyjnie związanych końcach, na których znajdują się ITR (odwrócone sekwencje powtórzone). Cały ich cykl replikacyjny zachodzi w cytoplazmie (w przeciwieństwie do pozostałych DNA-wirusów), a ponieważ nie wnikają do jądra, tworzą ciałka wtrętowe w cytoplazmie (ciałka Guarnieriego). Ich wiriony zawierają kilkanaście właściwości enzymatycznych, m. in. własną DNA-zależną polimerazę RNA oraz ligazę DNA.
Pokswirusy dzielą się na ortopokswirusy, parapokswirusy oraz pokswirusy niesklasyfikowane. Atakują ludzi i zwierzęta, wywołując przede wszystkim zmiany pęcherzykowe. Ortopokswirusy wywołują niewielką ilość chorób, z których najpoważniejszą jest ospa prawdziwa (zupełnie już nie występuje), wirus przechowywany jest w 2 laboratoriach na świecie w bankach mikroorganizmów. Była to umiarkowanie zakaźna choroba wysypkowa o dużym współczynniku śmiertelności. Sugerowano istnienie dwóch szczepów wirusa: jeden wywoływał variola major (50% śmiertelności), drugi zaś variola minor (alastrim, 1%). Największe znaczenie w przenoszeniu miała droga kropelkowa oraz fizyczny kontakt z chorym i dotykanymi przez niego przedmiotami.
Po zakażeniu wirusy wędrują do okolicznych węzłów chłonnych, skąd po kilku dniach zakażenia rozszerza się na pozostałe węzły chłonne, śledzionę i szpik. Po 12-dniowym okresie inkubacji u chorego pojawiały się objawy prodromalne (gorączka, bóle mięśniowe, złe samopoczucie). Pojawiała się wysypka pęcherzykowa, a zmiany charakteryzowały się tym, że wszystkie jednocześnie przechodziły dane stadium rozwojowe oraz były rozmieszczone odśrodkowo (były najliczniejsze na twarzy i kończynach). Z czasem zmiany strupiały i pozostawiały trwałe blizny. U osób dotkniętych variola major rozwijały się groźne powikłania, włącznie z zapaleniem mózgu i postacią krwotoczną, związaną z DIC, krwawieniem ze śluzówek i ogólną toksemią. Rozpoznanie potwierdzały obserwacje mikroskopowe w poszukiwaniu ciałek wtrętowych
Leczenie objawowe z braku innego. W 1796 r. brytyjski lekarz Edward Jenner wynalazł szczepionkę przeciwko ospie (podawano żywe i w pełni wirulentne wirusy krowianki). Szczepionkę podawano metoda skaryfikacji: 15-krotne szybo nakłuwając skóra skaryfikatorem lub igłą poprzednio zanurzoną w szczepionce. Miedzy 4. a 14. dniem w miejscu szczepienia pojawiały się grudki, pęcherzyki i wklęsłe krosty (w tej kolejności). Okres ten przebiegał z gorączką i lokalnym powiększeniem węzłów chłonnych. Obecnie szczepienia przeciw ospie nie znajdują się w kalendarzu szczepień Ponadto ortopokswirusy wywołują ospę krowią czyli krowiankę (nie niebezpieczna dla człowieka) oraz ospę małpią. Parapokswirusy wywołują głównie choroby zwierząt, które mogą jednak przenosić się na ludzi (rzekoma ospa krowia (guzy dojarek) oraz zakaźne krostkowe zapalenie skóry (ospa owcza, niesztowica wirusowa). Niesklasyfikowane pokswirusy wywołują mięczaka zakaźnego – chorobę przenoszoną droga płciową, charakteryzującą się samoistnie zanikającymi zmianami grudkowatymi.
Skomentuj jako pierwszy!