Witaminy w dermatologii

Lista witamin przywracających skórze zdrowy wygląd.

Witamina A

Należy do szerokiej grupy leków zwanych retinoidami. Obejmują one: retinol, aldehyd retinolu, kwasu witaminy A (all-trans tretinoina), izotretinoina (13-cis tretinoina), adapalen, tazaroten.

Mechanizm działania:

• przełom w rozumieniu ich działania to wykrycie w 1987r wewnątrzjądrowych receptorów. dla retinoidów: RAR’s (retinol acid receptors) i RXR’s (retinoid X receptors),
• receptory: naskórek, mieszki włosowe, gruczoły łojowe i skóra,
• miejscowo stosowane normalizują proces dojrzewania i różnicowania się keratynocytów,
• zmniejszają przyleganie i ułatwiają złuszczanie się korneocytów,
• pobudzają syntezę kolagenu i angiogenezę,
• zmniejszają proliferację komórek zapalnych.

Retinol i aldehyd retinolu wiążą się z receptorami dopiero po przejściu w trans- lub cis-trtinoinę. Adapalen i tazaroten wykazują bardzo duże powinowactwo i swoistość do tych receptorów.

Wskazania. Profilaktyka i leczenie zmian skóry związanych z procesem starzenia się skóry oraz uszkodzeń po słonecznych i posteroidowych, trądzik, rybia łuska, rogowacenie przymieszkowe, brodawki płaskie, łuszczyca (jedynie tazaroten), rogowacenie starcze, rogowacenie smołowcowe razem z 5-fluorouracylem, leukoplakia (0,05-0,1%).

Działanie niepożądane: ro-dermatitis: pieczenie, świąd, rumień, złuszczanie, wzmożone napięcie; suchość skóry, nad-wrażliwość na światło.

Witamina C

Bierze udział w wielu procesach metabolicznych:

• hydroksylacja związków aromatycznych np. hydroksyproliny,
• przemiana kw. foliowego do folinowego,
• utlenieniu fenyloalaniny do p-hydroksyfenylopirogronianu,
• regulacja cyklu oddechowego w mitochodriach i mikrosomach,
• niezbędna do syntezy kolagenu i substancji międzykomórkowej a więc do prawidłowego rozwoju chrząstek, kości, zębów, gojenia ran, utrzymanie mechanicznej odporności naczyń krwionośnych.

Wskazania:

• zapobieganie i leczeni gnilca (szkorbut),
• plamica niepalpacyjna kiedy są defekty drobnych naczyń i należy odstawić KS zarówno ogólnie jak i miejscowo; podajemy razem z witaminy PP,
• do uszczelniania naczyń w przebiegu rumienia wielopostaciowego; uwaga na działania niepożądane po przekroczeniu dawki 1g dziennie (ze strony ukł. Pokarmowego i moczowego); unikać podawania wieczorem-lekkie właściwości pobudzające,
• SCLE razem z witaminy E,
• riodermatitis chronica razem z witaminy E i witaminy PP.

Działanie niepożądane:

• zakwaszenie moczu, może spowodować krystalizację moczanów, cytrynianów, kwasu aminosalicylowego i sulfonamidów

• należy unikać stosować dużych dawek u osób ze skłonnością do dny, kamicy moczowej, z cystynurią, u kobiet w ciąży (prowadzi do uzależnienia płodu), chorych otrzymujących trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne i amfetaminę (hamowanie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowego), u osób z nadmiernym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego.

Witamina D₃

W leczeniu znalazły swoje miejsce trzy związki:

• kalcipotriol – syntetyczny analog witaminy D₃,
• takalcitol – syntetyczny analog witaminy D₃,
• kalcitriol – naturalny aktywny metabolit.

Działanie:

• hamują aktywność proliferacyjną naskórka,
• normalizują różnicowanie się komórek epitelialnych,
• p/zapalnie, hamując aktywność limf. CD4 i zmniejszając produkcję IL-2 i IFN-g, a w mniejszym stopniu TNF-g,
• W postaci maści siła działania jest porównywalna do siły działania kortykosteroidów III grupy klasyfikacji europejskiej np. acetonid fluocinolonu 0,025%, budezonid 0,025% i inne.

Działania niepożądane:

• Wpływ na gospodarkę wapniowo-fosforanową, ograniczanie powierzchni i ilość preparatu, i tak:

– kalcipotriol – do 30% powierzchni ciała i 100g maści tygodniowo

– takalcitol – do 10% i 35g maści tygodniowo, możliwość stosowania na zmiany zlokalizowane na twarzy.

• miejscowe działanie drażniące, szczególnie skóra owłosiona głowy i twarzy, mogą wywołać zmiany typu dermatitis perioralis,
• najsilniejsze działania niepożądane wykazuje kalcitriol, ale przy stosowaniu małych dawek miejscowo jako jedyny może być stosowany na duże powierzchnie ciała, nawet do 80%.

Interakcje:

• inaktywowane przez kw. salicylowy w celu usunięcia łuski przed leczeniem pochodnymi witaminy D₃,
• dobre efekty w leczeniu łuszczy w połączeniu z UV, szczególnie UVB, pochodne witaminy D₃ powinny być aplikowane wieczorem po naświetlaniu, absorbują promienie UV.

Zastosowanie:

• łuszczyca,
• zaburzenia barwnikowe, np. bielactwo nabyte, monoterapia lub skojarzona z fotochemioterapia ogólną lub miejscową czy też PUVA-Sol.

Witamina E

• niedobór powoduje niedokrwistość hemolityczną, zwłaszcza u osób z obniżoną aktywnością niektórych enzymów erytrocytarnych np. syntetazy glutationu, DG6P,
• często u wcześniaków, starców oraz chorych z zaburzonym wchłanianiem jelitowym.

Zastosowanie:

• nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka EBA, 600-1200mg/24h,
• liszaj twardzinowy i zanikowy 300-600mg/24h,
• twardzina układowa i ograniczona, preparat Piascledin 300-600mg/24h (wyciąg z owoców awokado i soi),

Witamina PP

Amid kw. nikotynowego, należy do gr. B. Występuje w: wątrobie, mięsie, mleku, zbożu, warzywach oraz drożdżach. Zastosowanie:

• awitaminoza PP, leczenie pelagry, objawy skórne, zaburzenia jelitowo-żołądkowe oraz nerwowymi
• zmiany skórne:

1. symetryczne stany zapalne,
2. odkryte części ciała,
3. zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i języka,

• dodatkowo: brak łaknienia, nudności, wymioty, biegunka, porfinuria, bezsenność, bóle głowy, zaburzenia pamięci, depresja, a przy jednoczesnym niedoborze witaminy B1 również zapalenie wielonerwowe, rzadko się zdarzają stany urojeniowe prowadzące do samobójstwa.

Zastosowanie: pelagra, choroby OUN, plamica niepalpacyjna 100-500mg/24h.