Zatrucia zwierzęta wodne

Jadowite zwierzęta żyją nie tylko na lądzie, ale również w wodzie, przede wszystkim w morzach. Działanie ich jadu wywołuje określoną reakcję organizmu ludzkiego. Większość tych zwierząt nie ma nigdy kontaktu z człowiekiem, ponieważ żyją one w głębinach dostępnych tylko dla płetwonurków. Jednak niektóre gatunki zwierząt mor­skich mogą być niebezpieczne dla plażowiczów.

Organizm może się uodpor­nić na niektóre jady (np. jeśli dochodzi do częstych użądleń przez pszczołę). Zupełnie inaczej przedsta­wia się sytuacja w przypad­ku jadowitych zwierząt morskich – jeżeli już wcześniej miało się do czynienia z ich jadem, przy następnym zetknięciu działa on o wiele silniej.

Jadowite zwierzęta żyjące w wodzie

Jeżowce, występujące w Europie przede wszystkim na skalistych wybrzeżach Morza Śródziem­nego, najczęściej nie są jadowite. Jednak uszkodzenia skóry spo­wodowane ich ostrymi kolcami. Groźniejsze niż europejskie jeżowce są pokrewne im gatunki występujące w tropiku. Najgroźniejsze są jeżowce astenosomowe, mające kolce z dużą zawartością jadu, który może być trujący. Większość jadowitych zwierząt morskich nie stano­wi żadnego zagrożenia dla normalnych urlopowiczów. Jednak niektóre z nich (np. jeżowce) pojawiają się rów­nież na płytkiej wodzie. Dlatego też pakując się przed wyjazdem nad morze nie powinno się zapomnieć o zabraniu odpowiedniego obuwia plażowego.

Meduzy wypuszczają z komórek pokrzywowych czułków, włoski zawierające jad pokrzywowy. Zetknięcie z meduzami jest nieprzyjemne dla osób pływa­jących w morzu. Po dotknięciu wysuwane są włoski działające jak harpuny i przywierające do ofiary. Włoski te zawierają jad pokrzywowy, który przenika do organizmu. Niektóre tropikalne gatunki mogą mieć działanie śmiertelne. Jad pokrzywowy meduz wy­wołuje silne poparzenia i ogólne objawy zatrucia takie jak: gorącz­ka, dreszcze, bóle głowy, utrata apetytu, niepokój, wymioty i bóle brzucha.

Także rozgwiazdy wytwarzają substancje toksyczne. Przenikają one do organizmu człowieka przez istniejące już uszkodzenia skóry, albo na skutek zranienia przez osobniki o szczególnie ostrych wypustkach.

Blisko spokrewnione z meduza­mi są polipy morskie, takie jak np. koralowce. Dotknięcie ich powoduje użycie przez nie narządów zawiera­jących jad.

Ślimaki nitkowate i stożkowate należą do jadowitych gatunków ślimaków morskich. Ślimaki nitkowate zawierają, podobnie jak meduzy, zawiera­jące truciznę czułki, które wywołują poparzenia. Niektóre ślimaki stożkowate są bardzo jadowite. Zamieszkują one ławice koralowe, posiadają ząb jadowy, który po ugryzieniu zostaje w ciele ofiary. Jad para­liżuje mięśnie. Paraliż układu oddechowego może spowodować uduszenie się.

Także niektóre gatunki ryb używają jadu. Znajduje się on w kolczastych płetwach. Przykładem takiej ryby jest ryba-tkacz występująca na euro­pejskich wybrzeżach i amerykań­skim Wschodnim Wybrzeżu. Jest to ryba lądowa zakopująca się w piasku położonym blisko wody. Zagraża ona zarówno pływakom, jak i osobom space­rującym po plaży. Jej jad atakuje system nerwowy, krew i inne tkanki.

Inne znane jadowite ryby to: mureny, ryby ogniste, ryby pręgowane, ryby kamieniste, smoki morskie, rozkolce.

Ryba kulista jest trująca tylko wtedy, kiedy jej przygotowanie do jedzenia jest nieprawidłowe.

Węże morskie występują w tro­pikalnych akwenach wodnych. Ich jad jest bardzo silny, często ma działanie śmiertelne.

Jak leczy się ukąszenia jadowitych zwierząt?

Zatrucia odzwierzęce muszą być zbadane przez lekarza. Ukąszenia większości węży leczy się za pomocą surowicy przeciwjadowej (antyserum), które są wstrzykiwane w celu zahamowania szkodliwego działania jadów. Wycinanie okolicy miejsca ugryzienia, wysysanie oraz stosowanie chemikaliów nie są już uważane za metody skuteczne i polecane. To, czy dany jad może być śmiertelny zależy od jego rodzaju oraz ilości, która dostała się do organizmu, a także od czasu, jaki upłynął od momentu ukąszenia.

W większości przypadków jed­nak ukąszenia jadowitych węży nie kończą się śmiercią. Również ukąszenia innych jadowitych zwierząt prowadzą raczej do ogólnego pogorszenia samopo­czucia, powodują silne dolegli­wości bólowe, ale nie stanowią zagrożenia dla życia.

Łagodzenie bólu

Surowice przeciwjadowe istnieją dla większości rodzajów jadowi­tych węży. Jakkolwiek możliwe jest sporządzenie surowicy prze­ciwjadowej także dla trucizn innych zwierząt, ale nie we wszystkich przypadkach medy­cynie udało się osiągnąć zadowalające wyniki. Jeśli nie jest dostępny żaden środek przeciwdziałający truciźnie, stosuje się leczenie objawowe.

Jak dotychczas nie udało się odkryć przeciwjadów dla jadów pokrzywowych. Do łagodzenia bólu używa się: amoniaku, octu, soku cytrynowego, benzyny, alkoholu.

Tak jak w przypadku innych jadów, wszystko zależy od tego na ile poważne jest ukąszenie. Czasami konieczne jest sztuczne podtrzymywanie oddechu albo leczenie wstrząsu.