Złamania kości

Złamania kości (fracutra ossis) pojawiają się, gdy siła urazu przekroczy granicę wytrzymałości kości.

Złamanie kości oznacza przerwanie jej ciągłości, rozdarcie okostnej, wylew krwawy, zastój krwi żylnej i chłonki, uszkodzenie przyległych stawów i mięśni z zaburzeniem ich fizjologicznej równowagi. Złamania mogą być w zależności od działania urazu i budowy kości:

•    zupełne (f. completa)
•    niezupełne (infractio) – tylko część przekroju kości ulega przerwaniu, nie ma przemieszczeń,  u dzieci złamanie podokostnowe „złamanie zielonej gałązki”, okostna jest nienaruszona

W zależności od mechanizmu urazu wyróżniamy

•    złamania pośrednie – z dala od miejsca zadziałania siły – złamania skośne i spiralne (szczególna odmiana – bardzo silny skurcz mięśnia)
•    złamania bezpośrednie – w miejscu przyłożenia siły – złamania poprzeczne, podłużne, wieloodłamowe

Z punktu widzenia kierunku działania siły złamania dzielimy:

•    przez zgięcie (gdy siła działa prostopadle do kości podpartej na obu końcach); najczęściej są to złamania o 2 płaszczyznach z odłamem pośrednim w kształcie klina
•    przez skręcenie (gdy siła skręcająca działa wokół długiej osi kończyny); płaszczyzna złamania jest wtedy spiralna
•    przez przesunięcie (gdy siła przesuwa kość podpartą w pobliżu miejsca złamania)
•    przez rozerwanie = złamanie z oderwania
•    przez zgniecenie (gdy siła działa bezpośrednio wzdłuż osi na kość o budowie gąbczastej)

Złamanie zaklinowane – odłamy kostne wbijają się w siebie, stwarzając wrażenie ciągłości

Złamanie bez przemieszczenia (fractura sine dislocatione) i z przemieszczeniem (fractura cum dislocatione)

•    powodem przemieszczenia może być działanie urazu, pociąganie odłamków przez mięśnie, niewłaściwe działania po wypadku)

Ze względu na umiejscowienie: złamania trzonu, przynasady, nasady, występów kostnych

Z klinicznego punktu widzenia: złamania zamknięte (nieuszkodzona skóra) i złamania otwarte (ciągłość skóry jest naruszona)

 Objawy złamania kości

•    zaburzenia czynności i przymusowe ułożenie kończyny
•    ból i bolesność
•    krwiak, sińce, obrzęk
•    zniekształcenie zarysów kończyny
•    patologiczna ruchomość wzdłuż kości długich
•    trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych
•   o rozpoznaniu i tak decyduje rtg

WCZESNE POWIKŁANIA

o   ogólne

•   wstrząs urazowy
•   powikłania płucne zakrzepowo – zatorowe
•   odleżyny
•   zapalenie płuc
•   zatory tłuszczowe w krążeniu mózgowym
•   postępujące rozmiękanie mózgu w wyniku pourazowego niedokrwienia i nasilenia zmian miażdżycowych u ludzi starszych

o   miejscowe

złamanie otwarte

•      przerwanie skóry (przebicie od wewnątrz, lub od zewnątrz)
•      we krwi wyciekającej widać kropelki tłuszczu ze szpiku, z rany wystaje kość
•      dochodzi do odpływu krwiaka otaczającego szparę złamania (a jest on korzystnym czynnikiem procesu zrastania kości)
•      stosujemy różne klasyfikacje, np. trójstopniową skalę Gustilo-Andersona

1.  rana 1 cm, spowodowana przez przemieszczający się odłam kości, który przebija skórę od wewnątrz, nie zabrudzona
2. rana >1cm, zmiażdżenie tkanek miękkich z uszkodzeniem powierzchownych grup mięśni
3. rana >10cm, z uszkodzeniem mięśni do warstwy  głębokiej, zabrudzona; i te złamania gdzie trzeba rekonstruować naczynia

•      opracowanie chirurgiczne, wypłukanie solą fizjologiczną, zapewnić odpływ wydzieliny
•      anatoksyna i surowica przeciwtężcowa, antybiotyki

zakażenie kości – powstaje w następstwie przenikania drobnoustrojów przez ranę do uszkodzonej kości

uszkodzenie stawu

uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych

•      w wyniku zgniecenia lub przerwania przez przemieszczające się odłamy kostne w czasie wypadku lub przy nastawianiu
•      może dojść do ostrego niedokrwienia i martwicy
•      n. promieniowy, n. pośrodkowy, n. kulszowy, n. piszczelowy, n. strzałkowy
•      brak tętna na obwodzie, ochłodzenie kończyny, zblędnięcie skóry, występowanie plam, porażenie mięśni na obwodzie, przeczulica, brak czucia, krwiak, obrzęk kończyny

1.    obojczyk – tętnica i żyła podobojczykowa
2.    nadkłykcie k. udowej – tętnica udowa
3.    trzon k. ramiennej – tętnica ramienna
4.    szyjka kości ramiennej – tętnica pachowa
5.    staw kolanowy – tętnica podkolanowa

Zespół ciasnoty przedziału powięziowego – narastający ucisk przez tworzący się krwiak; ból, obrzęk, zasinienie, brak tętna na obwodzie, porażenie ruchowe, brak czucia – fasciotomia

W przypadku stwierdzenia uszkodzenia pni tętniczych należy nie później niż w 6 godzin po urazie wykonać operację przywracającą dopływ krwi do obwodu kończyny

uszkodzenie narządów sąsiednich

PÓŹNE POWIKŁANIA

ZESPÓŁ Z NIEDOKRWIENIA VOLKMANNA (PRZYKURCZ ISCHEMICZNY VOLKMANNA)

•   okolica stawu łokciowego
•   ucisk na tętnice ramienną uwięzioną między fałdem rozcięgna mięśnia dwugłowego ramienia a bliższym odłamem k. ramiennej
•   ból przedramienia, nasilony przy prostowaniu palców, brak tętna na promieniowej, zasinienie i bladość ręki i przedramienia

  ZESPÓŁ SUDECKA (post-traumatic algodystrophy)

•   ból kończyny, zesztywnienie stawów, zaburzenia naczynioruchowe
•   okolica nadgarstka i kostek goleni
•   w rtg drobne plamkowate nierównomierne odwapnienia kości, których struktura beleczkowa zaciera się
•   po ok. 4 miesiącach zmiany zanikowe – skóra cienczej, chłodna, wilgotna, zanik owłosienia, paznokcie kruche i łamliwe, zanik mięśni

PROCES GOJENIA SIĘ

•      goi się przez rozrost komórek kostnych na podłożu krwiaka okołozłamaniowego
•      palce 2-3 tygodnie; k. promieniowa 4 tyg.; ramieniowa 6-8 tyg.; piszczeli 8-12 tyg.

ZŁAMANIA ZMĘCZENIOWE

•    fractura lenta
•    inaczej marszowe, z przeciążenia
•    powolne zmiany zanikowe w miejscu największego przyłożenia siły – kość ulega rozrzedzeniu i łamie się bez udziału dodatkowego urazu
•    sportowcy

ZŁAMANIA PATOLOGICZNE

•    fractura pathologica
•    błahy uraz → złamanie
•    w kościach zmienionych chorobowo
•    najczęściej w miejscu przerzutów nowotworowych
•    należy leczyć operacyjnie

DORAŹNE POSTĘPOWANIE W ZŁAMANIACH

1.    w celu unieruchomienia kości – unieruchomić 2 graniczące z nią stawy
2.    szyna Kramera

•   modelować na zdrowej kończynie
•   zakładać przy pomocy osoby drugiej
•   wymościć szynę watą i osłonić występy kostne
•   kontrola ucieplenia i ukrwienia obwodowych odcinków kończyn
•   odpowiednia długość!

1.    przy braku sprzętu

•   kończyna górna przywiązana do tułowia; złamane ramię do klatki piersiowej z przedramieniem zgiętym w łokciu pod kątem 90 stopni, wyprostowane w łokciu – wzdłuż ciała
•   kończyna dolna – związanie z kończyną zdrową; zaopatrujemy na leżąco

1.    opatrunek powinien być wygodny, nie kaleczący, wstępnie ustalić odłamy i dostatecznie ciasno założony
2.    kończynę górną podwieszamy na temblaku